ทำไม่ไม่มีใครพูดถึงเบาหวานประเภทที่ 1 มัน hopeless ใช่ไหม
ภาพวันนี้ / กุหลาบบนเขา รับไอฝนตอนอรุณ
กรณีอ่านจาก fb กรุณาคลิกที่รูปภาพ
เรียนคุณหมอสันต์
จะทราบได้อย่างไรคะว่าเป็นเบาหวานtype1 หรือ type2? อ่านบทความ+ดูคลิปเกี่ยวกับเบาหวานมาเยอะ ไม่มีใครพูดถึงการรักษาtype1เลยค่ะ type1นี่hopelessหรือคะ?
ตอบครับ
…………………………………………….
ก่อนตอบคำถามขอสรุปปะหน้าก่อนนะว่า
เบาหวานประเภทที่ 1 คือผู้ที่ตับอ่อนถูกภูมิคุ้มกันของตัวเองทำลาย ทำให้ผลิตอินสุลินซึ่งเป็นฮอร์โมนทำหน้าที่เป็นกุญแจเปิดเอาน้ำตาลเข้าไปในเซลล์ไม่ได้ อุปมาเหมือนคนมาถึงห้องแล้วจะเข้าห้องแต่ไม่มีกุญแจเปิดเข้าห้อง ตัองได้กุญแจจากข้างนอกมา คือฉีดอินสุลินให้ ส่วน
เบาหวานประเภทที่2 คือผู้ที่ตับอ่อนผลิตอินสุลินได้เหลือเฟือ แต่เซลล์ดื้อไม่ยอมฟังคำสั่งของอินสุลิน (insulin resistance) จึงไม่ยอมรับเอาน้ำตาลเข้าเซลล์ อุปมาเหมือนถือกุญแจมาจะไขเข้าห้อง แต่เขาลงกลอนข้างในไว้ ก็เข้าห้องไม่ได้อยู่ดี
เกริ่นจบละ คราวนี้มาตอบคำถาม
1.. ถามว่า จะทราบได้อย่างไรว่าเป็นเบาหวานประเภทที่ 1 ตอบว่าทราบได้จากการตรวจวินิจฉัยสี่ขั้นตอน คือ
ขั้นตอนที่ 1. ต้องพิสูจน์ว่าเป็นเบาหวานก่อน ด้วยการเจาะเลือดหลังอดอาหารแล้วพบว่าน้ำตาลในเลือดสูงเกิน 125 มก./ดล.
ขั้นตอนที่ 2. ตั้งข้อสงสัยว่าจะเป็นประเภทที่ 1 ถ้าผู้ป่วยอายุน้อย เช่นสิบขวบหรือวัยรุ่น เป็นต้น
ขั้นตอนที่ 3. เจาะเลือดดูโมเลกุลซีเพ็พไทด์ (c-peptide) ซึ่งเป็นโมเลกุลคู่แฝดของอินสุลิน หากตัวนี้สูงก็หมายความว่าอินสุลินสูงด้วย ก็จะค่อนข้างชัวร์ว่าเป็นเบาหวานประเภทที่ 1
ขั้นตอนที่ 4. เจาะเลือดดู ภูมิคุ้มกันต่อต้านตับอ่อน เช่น glutamic acid decarboxylase (GAD), หรือ tyrosine phosphates IA-2 ถ้าพบว่าสูงก็ชัวร์ป๊าด..ด ว่าเป็นประเภทที่ 1
ype1 รักษาเหมือน type2 ทุกอย่างแต่ต้องให้อินสุลินฉีดควบยากินtype2
Type1 ไม่ใช้ hopeless แต่มีความยากในการเลิกฉีดอินสุลิน การวินิจฉัยต้องชัวร์
2.. ถามว่าเบาหวานประเภทที่ 1 รักษาอย่างไร ตอบว่ารักษาเหมือนเบาหวานประเภทที่ 2 แต่อาจจะต้องให้ความสำคัญกับการฉีดอินสุลินต่อเนื่องเพราะเป็นสิ่งจำเป็นขาดไม่ได้
3.. ถามว่าเบาหวานประเภทที่ 1 นี้ hopeless หมดหวังแน่นอนใช่ไหม ตอบว่าไม่ใช่หรอกครับ ทุกวันนี้คนเป็นเบาหวานประเภทที่1 มีถมถืด และล้วนมีชีวิตที่ดี ที่ประกอบอาชีพเป็นหมอก็มี บางรายก็มีรายงานว่าหายก็มีเหมือนอย่างที่ผมให้เอกสารอ้างอิงไว้ข้างท้ายนี้ มีทั้งหายจริงบ้าง หายชั่วคราวบ้าง แต่อย่างน้อยก็มีหลักฐานว่าที่หายก็มี ยิ่งหากมองไปในอนาคต ก็ยิ่งมีแต่ความหวังว่าสิ่งดีๆจะมีมากขึ้น เช่น (1) ตับอ่อนปลอม ซึ่งแปะผิวหนังหรือฝังไว้ใต้ผิวหนัง แล้วมันตรวจน้ำตาลในเลือดเองและฉีดอินสุลินเองโดยเจ้าตัวลืมไปเลยว่าตัวเองเป็นเบาหวานประเภทที่ 1 ตอนนี้เริ่มผลิตออกมาแล้ว แต่รอแค่ปรับให้เนี้ยบ อีกไม่นานก็จะมีให้หาซื้อได้ (2) การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด (stem cell) ซึ่งนับวันงานวิจัยก็ยิ่งให้ข้อมูลชวนกระดี๊กระด๊าว่ามันจะเข้าไปซ่อมตับอ่อนให้หายได้
4.. ข้อนี้คุณไม่ได้ถามแต่ผมแถมให้เผื่อท่านผู้อ่านที่จะมีลูกหลานเอาไปใช้ป้องกันโรคได้ คือปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เด็กเป็นเบาหวานประเภทที่ 1 เท่าที่วงการแพทย์ทราบมี (1) แม่อ้วน หรืออายุมากตอนที่ท้อง (2) ติดเชื้อไวรัส enterovirus (3) เด็กดื่มนมวัวมาก (4) เด็กอ้วน (5) เด็กมีจุลินทรีย์น้อย (6) เด็กกินหวานมาก
ส่วนปัจจัยที่ช่วยป้องกันไม่ให้เป็นเบาหวานประเภทที่ 2 ได้แก่ (1) ระดับวิตามินดีแม่สูงขณะท้อง (2) เด็กได้ดื่มนมแม่แต่แรก (3) เด็กได้กินกลูเต็นเร็ว (อยู่ในธัญพืชบางชนิด) (4) เด็กได้กินจุลินทรีย์ (probiotic) (5) เด็กได้วัคซีนต้านไวรัสโรต้า
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
- Moole H, Moole V, Mamidipalli A, Dharmapuri S, Boddireddy R, Taneja D, Sfeir H, Gajula S. pontaneous complete remission of type 1 diabetes mellitus in an adult – review and case report. J Community Hosp Intern Med Perspect. 2015 Oct 19;5(5):28709. doi: 10.3402/jchimp.v5.28709. PMID: 26486109; PMCID: PMC4612476.
