หัวใจเต้นผิดจังหวะ
เมื่อเรามีอาการใจสั่น หรือรู้สึกว่าหัวใจเต้นผิดปกติ ของจริงนั้นเป็นไปได้หลายอย่าง ซึ่งไม่ได้หมายความว่าเป็นเรื่องผิดปกติเสมอไป การเต้นของหัวใจที่คนทั่วไปควรรู้จักมีอยู่สี่อย่าง ดังนี้
1. Sinus arrhythmia เป็นการเต้นแบบปกติเนี่ยแหละ แต่ว่ามันช้าบ้างเร็วบ้าง เป็นจังหวะบ้าง เสียจังหวะบ้าง เพราะหัวใจคนเรานี้เต้นเป็นจังหวะๆ 72 ครั้งต่อนาทีก็จริง แต่ไม่ได้ทำจังหวะสม่ำเสมอเพะๆทุกครั้ง อย่างช่วงหายใจเข้ากับหายใจออกนี่ก็หัวใจเต้นเร็วไม่เท่ากันแล้ว พอเวลาเจอหน้าแฟน คราวนี้หัวใจรัวไม่เป็นส่ำเลย บุ่ม..บ่าดีบุ๊ม..บาดีบุ่ม..บุ้มบุ้ม แต่ก็ถือว่าเป็นการเต้นผิดจังหวะแบบปกติ
2. PVC หรือ premature ventricular contraction เป็นการเต้นแบบผิดจังหวะจริงๆ คือปกติหัวใจต้องเต้นตามไฟฟ้าที่ปล่อยออกมาจากปุ่มให้จังหวะ (SA node) แต่กรณี PVC นี้อยู่ๆก็มีไฟฟ้าปล่อยออกมาจากซอกมุมใดมุหนึ่งของหัวใจห้องล่าง ตรงไหนก็ไม่มีใครรู้ ทำให้หัวใจซึ่งเดิมเต้นเป็นจังหวะดีๆอยู่แบบว่า ตึ๊กตั๊ก..ตึ๊กตั๊ก..ตึ๊กตั๊ก กลายมาเป็นเต้นแบบ ตึ๊กตั๊ก..ขะลึกตึ๊กตั๊ก.. จนตัวเรารู้สึกได้ว่าหัวใจมันสะดุด แต่ PVC นี้แม้จะเป็นสิ่งผิดปกติ แต่ก็ไม่ได้มีอันตรายและไม่จำเป็นต้องไปรักษาแต่อย่างใด แต่ก่อนคนเรายังโง่อยู่นึกว่า PVC มาแล้วเดี๋ยวการเต้นแบบ VT หรือ VF ซึ่งอันตรายจะตามมาแล้วจะตายได้ง่ายๆจึงให้ยารักษา PVC กันยกใหญ่ แต่เดี๋ยวนี้เรารู้แล้วว่า PVC ไม่ได้เป็นญาติกับ VT หรือ VF การไปทุ่มรักษา PVC เป็นความสูญเปล่าและทำให้เกิดผลข้างเคียงของยาโดยไม่จำเป็น มาตรฐานวิชาการแพทย์ปัจจุบันจึงไม่ได้ให้ยาเพื่อกำจัด PVC แล้ว
3. SVT หรือ supraventricular tachycardia เป็นความผิดปกติของการเต้นของหัวใจแบบเต้นเร็วมาก ตรื๊ด.ด..ด จนนับจังหวะไม่ทัน คือเร็วระดับติดๆสองร้อยครั้งต่อนาทีไปโน่นเลย หัวใจเองปั๊มเลือดไม่ทัน ทำให้มีอาการหน้ามืด เป็นลม มือเท้าเย็น มักเป็นอยู่พักหนึ่งแล้วหายไป แบบนี้ถ้าเป็นบ่อยๆก็ต้องรักษา ซึ่งมีสองวิธี คือใช้ยาคุมไว้แต่เป็นวิธีไม่ถาวร หรือใช้วิธีสวนหัวใจเอาความเย็นเข้าไปจี้ทำลายเส้นทางไฟฟ้าในหัวใจให้นำไฟฟ้าไม่ได้ก็จะหายถาวร
4. AF หรือ atrial fibrillation เป็นการเต้นรัวของหัวใจห้องบนแบบไม่มีจังหวะจะโคนใดๆทั้งสิ้น เจ้าตัวก็มักจะไม่รู้ด้วยว่าตัวเองเป็น มักตรวจพบเวลาไปหาหมอหรือเวลาตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจในการตรวจสุขภาพประจำปี มักเป็นกับคนอายุมากแล้ว ถ้าเป็นคนอายุน้อยก็มักเป็นไฮเปอร์ไทรอยด์ร่วมด้วย หัวใจเต้นแบบ AF มีอันตรายตรงที่ทำให้เลือดก่อตัวเป็นลิ่มขึ้นในหัวใจ แล้วก็หลุดปรู๊ดไปที่สมอง กลายเป็นอัมพาตได้ง่ายๆ ดังนั้นเมื่อเป็น AF จึงต้องรักษา เพื่อป้องกันไม่ให้เป็นอัมพาตจากลิ่มเลือดหลุด
คนทั่วไป เมื่อมีอาการหัวใจเต้นผิดปกติ มีโอกาสมากเหลือเกินที่จะเป็น sinus arrhythmia หรือ PVC ซึ่งไม่ใช่เรื่องอันตรายและไม่ต้องรักษา แต่การจะวินิจฉัยแยกว่าไม่ใช่ SVT หรือ AF จำเป็นต้องไปพบและตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ ดังนั้นเมื่อมีอาการหัวใจเต้นผิดปกติ อย่ากังวลมาก ควรใช้ชีวิตปกติ ออกกำลังกายได้เหมือนเดิม แล้วหาเวลาที่สะดวกไปหาหมอ ซึ่งหากอาการไม่ได้รุนแรงมากมาย อาจรอไปพบหมอตอนครบกำหนดตรวจสุขภาพประจำปีก็ได้
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
1. Sinus arrhythmia เป็นการเต้นแบบปกติเนี่ยแหละ แต่ว่ามันช้าบ้างเร็วบ้าง เป็นจังหวะบ้าง เสียจังหวะบ้าง เพราะหัวใจคนเรานี้เต้นเป็นจังหวะๆ 72 ครั้งต่อนาทีก็จริง แต่ไม่ได้ทำจังหวะสม่ำเสมอเพะๆทุกครั้ง อย่างช่วงหายใจเข้ากับหายใจออกนี่ก็หัวใจเต้นเร็วไม่เท่ากันแล้ว พอเวลาเจอหน้าแฟน คราวนี้หัวใจรัวไม่เป็นส่ำเลย บุ่ม..บ่าดีบุ๊ม..บาดีบุ่ม..บุ้มบุ้ม แต่ก็ถือว่าเป็นการเต้นผิดจังหวะแบบปกติ
2. PVC หรือ premature ventricular contraction เป็นการเต้นแบบผิดจังหวะจริงๆ คือปกติหัวใจต้องเต้นตามไฟฟ้าที่ปล่อยออกมาจากปุ่มให้จังหวะ (SA node) แต่กรณี PVC นี้อยู่ๆก็มีไฟฟ้าปล่อยออกมาจากซอกมุมใดมุหนึ่งของหัวใจห้องล่าง ตรงไหนก็ไม่มีใครรู้ ทำให้หัวใจซึ่งเดิมเต้นเป็นจังหวะดีๆอยู่แบบว่า ตึ๊กตั๊ก..ตึ๊กตั๊ก..ตึ๊กตั๊ก กลายมาเป็นเต้นแบบ ตึ๊กตั๊ก..ขะลึกตึ๊กตั๊ก.. จนตัวเรารู้สึกได้ว่าหัวใจมันสะดุด แต่ PVC นี้แม้จะเป็นสิ่งผิดปกติ แต่ก็ไม่ได้มีอันตรายและไม่จำเป็นต้องไปรักษาแต่อย่างใด แต่ก่อนคนเรายังโง่อยู่นึกว่า PVC มาแล้วเดี๋ยวการเต้นแบบ VT หรือ VF ซึ่งอันตรายจะตามมาแล้วจะตายได้ง่ายๆจึงให้ยารักษา PVC กันยกใหญ่ แต่เดี๋ยวนี้เรารู้แล้วว่า PVC ไม่ได้เป็นญาติกับ VT หรือ VF การไปทุ่มรักษา PVC เป็นความสูญเปล่าและทำให้เกิดผลข้างเคียงของยาโดยไม่จำเป็น มาตรฐานวิชาการแพทย์ปัจจุบันจึงไม่ได้ให้ยาเพื่อกำจัด PVC แล้ว
3. SVT หรือ supraventricular tachycardia เป็นความผิดปกติของการเต้นของหัวใจแบบเต้นเร็วมาก ตรื๊ด.ด..ด จนนับจังหวะไม่ทัน คือเร็วระดับติดๆสองร้อยครั้งต่อนาทีไปโน่นเลย หัวใจเองปั๊มเลือดไม่ทัน ทำให้มีอาการหน้ามืด เป็นลม มือเท้าเย็น มักเป็นอยู่พักหนึ่งแล้วหายไป แบบนี้ถ้าเป็นบ่อยๆก็ต้องรักษา ซึ่งมีสองวิธี คือใช้ยาคุมไว้แต่เป็นวิธีไม่ถาวร หรือใช้วิธีสวนหัวใจเอาความเย็นเข้าไปจี้ทำลายเส้นทางไฟฟ้าในหัวใจให้นำไฟฟ้าไม่ได้ก็จะหายถาวร
4. AF หรือ atrial fibrillation เป็นการเต้นรัวของหัวใจห้องบนแบบไม่มีจังหวะจะโคนใดๆทั้งสิ้น เจ้าตัวก็มักจะไม่รู้ด้วยว่าตัวเองเป็น มักตรวจพบเวลาไปหาหมอหรือเวลาตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจในการตรวจสุขภาพประจำปี มักเป็นกับคนอายุมากแล้ว ถ้าเป็นคนอายุน้อยก็มักเป็นไฮเปอร์ไทรอยด์ร่วมด้วย หัวใจเต้นแบบ AF มีอันตรายตรงที่ทำให้เลือดก่อตัวเป็นลิ่มขึ้นในหัวใจ แล้วก็หลุดปรู๊ดไปที่สมอง กลายเป็นอัมพาตได้ง่ายๆ ดังนั้นเมื่อเป็น AF จึงต้องรักษา เพื่อป้องกันไม่ให้เป็นอัมพาตจากลิ่มเลือดหลุด
คนทั่วไป เมื่อมีอาการหัวใจเต้นผิดปกติ มีโอกาสมากเหลือเกินที่จะเป็น sinus arrhythmia หรือ PVC ซึ่งไม่ใช่เรื่องอันตรายและไม่ต้องรักษา แต่การจะวินิจฉัยแยกว่าไม่ใช่ SVT หรือ AF จำเป็นต้องไปพบและตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ ดังนั้นเมื่อมีอาการหัวใจเต้นผิดปกติ อย่ากังวลมาก ควรใช้ชีวิตปกติ ออกกำลังกายได้เหมือนเดิม แล้วหาเวลาที่สะดวกไปหาหมอ ซึ่งหากอาการไม่ได้รุนแรงมากมาย อาจรอไปพบหมอตอนครบกำหนดตรวจสุขภาพประจำปีก็ได้
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
