การใช้หรือไม่ใช้ CA125 ติดตามดูมะเร็งรังไข่ ต่างให้ผลแป๊ะเอี้ย

ภาพวันนี้ / ออกไปเดินเล่นในมวกเหล็กวาลเลย์ เช้า ฤดูฝน

กราบเรียน คุณหมอสันต์ ที่เคารพ

เมื่อต้นปีนี้ ได้รับความกรุณาจากคุณหมอตอบคำถามทางการแพทย์ และแถมปัจจัยทางจิตวิทยา ให้ความเมตตากระชากใจผู้ป่วย ให้สติ ชี้ให้เห็นทางหลุดพ้น

ดิฉันชวนลูก มาแค้มป์ CR-9 ที่มวกเหล็ก ได้อาศัยสถานที่อันสัปปายะ พูดคุยกับลูกในฐานะต่างเป็น stake holders เป็นสามคืนที่ดีมาก เห็นลูกผ่อนคลายเป็นครั้งแรกในรอบสามเดือนหลังจากรู้ว่าแม่มีมะเร็งค่ะ  

หลังจากผ่าตัดมะเร็งรังไข่และไม่รับเคมีบำบัด ก็ตั้งใจดูแลตัวเองตามที่คุณหมอสันต์เขียนใน blog เปลี่ยนอาหารเข้าใกล้มัง รับแสงแดดเช้าเย็น เดินทุกวันๆละ 5กม. ดัน heart rate ให้เข้าใกล้ 150 ขยับตัวสร้างกล้ามเนื้อ ความสูง 158 ซม. แอดมิทเดือนธันวาคม 2566 เพื่อผ่าตัดมีนน. 67 กก วันนี้ นน. 59 กก. รู้สึกมีความสงบสุขขึ้นกว่าตอนที่ยังไม่รู้ว่าเป็นมะเร็งค่ะ ยังไม่ตายและไม่เหมือนเดิม

กราบขอบคุณความเมตตาของคุณหมอสันต์ค่ะ  circle of influence ช่วยให้ดิฉันยอมรับและปรับตัวปรับใจอยู่กับความจริง เห็นความคิดไวขึ้น วางความรู้สึกง่ายขึ้น ความอยากนั่นนี่ยังมากมายแค่เราเห็นก็ไม่เหนื่อยค่ะ  และเลิกกลัวตาย ใช้ชีวิตไปทีละวัน ยิ้มกับตัวเอง (มารู้เนื้อรู้ตัวชัดๆ เมื่ออายุเลยหกสิบ) เริ่มแรกสิ่งที่อดทนได้ยากที่สุดคือนั่งเงียบๆ ฟังเสียงต่างๆ รอบๆ ตัว ตอนนี้ชอบทำ จะฝึกฝนต่อไปค่ะ

1. หมอ onco ไม่นัดตรวจอะไรหลังปฏิเสธเคมีบำบัด  ต้นเดือนสิงหาคมมีใบนัดตรวจสุขภาพประจำปีของอายุรกรรม อยากขอคำแนะนำจากคุณหมอ กรณี cancer remission ควรตรวจอะไรเพิ่มไหมคะ (แนบรายการตรวจมาด้วย) 

2. ตัดส่วนสืบพันธุ์ออกหมด (มดลูก ปีกและรังไข่ ปากมดลูก) ยังต้องไปตรวจทางนรีเวชประจำปีอีกไหมคะ

3. ส่วนที่ตัดออกไป จะเร่งสมองเสื่อมเร็วขึ้นไหมคะ (คุณพ่อมีภาวะ Dementia มาสองปีก่อนเสียชีวิตเพราะหกล้มเมื่ออายุ 87 และวันนี้คุณแม่ 86 เริ่มมีภาวะเดียวกัน) สมองเสื่อม กับ มะเร็ง ทำให้ชีวิตแต่ละวันมีค่าขึ้นมากเลยค่ะ

4. ทุกวันเข้านอนสามทุ่ม หลับง่าย หลับดี มีบ้างที่หลับแล้วแต่เหมือนยังรู้ตัว…อธิบายยากจังค่ะ … Smart watch  Daily insight แจ้งว่า a lower heart rate drop was noticed  นี่คืออะไรคะ

5. จะฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับเอบี งูสวัด และปอดอักเสบ ได้เลย หรือควรรอไปก่อน และเมื่อไรเหมาะสมคะ (ดิฉันรับวัคซีนโควิดสามเข็ม ยังไม่ป่วยเพราะโควิด)

ขอให้คุณหมอมีสุขภาพแข็งแรง อยู่ดี มีสุข เสียงหัวเราะและมุกใน blog ของคุณหมอ ช่วยต่ออายุได้จริงๆ 

ด้วยความนับถืออย่างสูง

……………………………………………………….

ตอบครับ

1.. ถามว่าการตรวจติดตามดูมะเร็งรังไข่ในแง่ว่ามันจะกลับเป็นเมื่อไหร่ควรตรวจอะไรเพิ่มเติมจากที่หมออายุรกรรมสั่งตรวจสุขภาพประจำปีบ้าง ตอบว่าแค่นั้นพอแล้ว ไม่ต้องตรวจอะไรเพิ่มเติมครับ

คำแนะนำของผมมีรากฐานอยู่บนงานวิจัยขนาดใหญ่ซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Lancet เขาเอาคนป่วยมะเร็งรังไข่ที่ผ่าตัดแล้วมา 1442 คน สุ่มแบ่งเป็นสองกลุ่ม กลุ่มหนึ่งให้ขยันตรวจติดตามดูสารชี้บ่งมะเร็งรังไข่ (CA 125) เป็นระยะๆ ถ้าสารชี้บ่งนี้สูงขึ้นก็รีบเอาไปรักษาซ้ำเพื่อป้องกันและลดการตายจากการกลับเป็นใหม่ อีกกลุ่มหนึ่งไม่ตรวจอะไรทั้งสิ้นไม่รักษาอะไรทั้งสิ้นซึ่งผมขอเรียกว่ากลุ่มไม่รู้ไม่ชี้ จะไปหาหมอก็ต่อเมื่อมีอาการไม่สบายแล้วก็รักษาไปตามอาการไม่ไปยุ่งกับมะเร็ง วานวิจัยนี้ติดตามดูไปเฉลี่ย 5 ปี พบว่าพวกตรวจ CA125 รีบเอากลับไปรักษามีอัตรารอดชีวิตเฉลี่ย (mean survival 25.7 เดือน ส่วนพวกไม่ตรวจไม่รู้ไม่ชี้มีอัตรารอดชีวิตเฉลี่ย 27.1 เดือน ซึ่งถึงแม้พวกไม่รู้ไม่ชี้ดูเหมือนจะอยู่ได้นานกว่าแต่ในเชิงสถิติถือว่าไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ

2.. ถามว่าตัดอวัยวะระบบสืบพันธุ์ออกหมดยกยวงทั้ง มดลูก ปีกและรังไข่ ปากมดลูก ยังต้องไปตรวจทางนรีเวชประจำปีอีกไหมคะ ตอบว่าไม่ต้องไปครับ เพราะไปแล้วคุณจะให้เขาตรวจอะไรละครับ

3. ถามว่าตัดอวัยวะระบบสืบพันธ์สตรีออกไปแล้ว จะเร่งสมองเสื่อมเร็วขึ้นไหม ตอบว่าหลักฐานวิจัยแบบติดตามกลุ่มคนไปข้างหน้า (cohort) ทำที่เดนมาร์ค ซึ่งตามดูหญิงตัดรังไข่จำนวน 24,851 คนพบว่ามีคนเป็นสมองเสื่อมเกิดขึ้น 1238 คน หรือ 5% แต่เมื่อเจาะลึกดูพบว่าหญิงที่ตัดรังไข่สองข้างพบว่าเป็นสมองเสื่อม 7.9% ขณะที่หากตัดรังไข่ข้างเดียวจะเป็นสมองเสื่อมแค่ 4.1% (ซึ่งใกล้เคียงกับคนทั่วไปวัย 65-74 ปีที่มีอัตราสมองเสื่อม 3%) ผู้วิจัยจึงสรุปว่าการตัดรังไข่สองข้างสัมพันธ์กับการเป็นสมองเสื่อมเพิ่มขึ้น แต่คุณอย่าไปกังวงเรื่องสมองเสื่อมแบบคุณพ่อคุณแม่เป็นตอนอายุแปดสิบกว่าเลยครับ มันเป็นการมองโลกแง่ดี..เอ๊ย ไม่ใช่ ขอโทษ มันเป็นการมองการณ์ไกลเกินความจำเป็น

4. ถามว่าหลับดีแล้วแต่เหมือนยังรู้ตัวแปลว่าอะไร ตอบว่าคนที่ฝึกสติมาดี เวลานอนหลับจะเหมือนตัวเองจะกำกับความฝันตัวเองได้ หรือเหมือนจะมองเห็นตัวเองนอนหลับอยู่ อันนี้มันเป็นเรื่องธรรมดา ตราบใดที่คุณแค่สังเกตเห็น ไม่ได้ตามความคิดไปอย่างไม่รู้ตัว มันไม่มีปัญหา

5. ถามว่าเป็นมะเร็งแล้วผ่าตัดแล้วจะฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับเอบี งูสวัด และปอดอักเสบ ได้เลยไหม ตอบว่าอยากฉีดวัคซีนเหล่านี้เมื่อไหร่ก็ฉีดได้ครับ ไม่มีฤกษ์พานาทีแต่อย่างใด

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1. Rustin GJ, van der Burg ME, Griffin CL, Guthrie D, Lamont A, Jayson GC, Kristensen G, Mediola C, Coens C, Qian W, Parmar MK, Swart AM; MRC OV05; EORTC 55955 investigators. Early versus delayed treatment of relapsed ovarian cancer (MRC OV05/EORTC 55955): a randomised trial. Lancet. 2010 Oct 2;376(9747):1155-63. doi: 10.1016/S0140-6736(10)61268-8. PMID: 20888993.
2. Uldbjerg CS, Wilson LF, Koch T, Christensen J, Dehlendorff C, Priskorn L, Abildgaard J, Simonsen MK, Lim YH, Jørgensen JT, Andersen ZJ, Juul A, Hickey M, Brauner EV. Oophorectomy and rate of dementia: a prospective cohort study. Menopause. 2022 May 1;29(5):514-522. doi: 10.1097/GME.0000000000001943. PMID: 35102101.