กราบเรียนคุณหมอสันต์
นับตั้งแต่ผมกลับจากแค้มป์ RDBY … ก็ได้เปลี่ยนวิธีใช้ชีวิตไปตามที่คุณหมอได้สอนอย่างค่อนข้างเคร่งครัด อาหารเปลี่ยนแทบจะ 100% คือมีเนื้อสัตว์เหลืออยู่น้อยมาก ออกกำลังกายด้วยการเดินในสนามที่โรงเรียนข้างบ้านทุกวันวันละ 1 ชั่วโมง น้ำหนักลดลงไป 8 กก. ตอนนี้เลิกยาความดันเลือดไปแล้ว ความดันเดิมตอนไปเข้าแค้มป์ 150/100 ขณะกินยาอยู่ ตอนนี้หยุดยาแล้วความดันอยู่ที่ 130/80 น้ำตาลในเลือดก็ลดลง จนคุณหมอ … หยุดยาเบาหวานไปหนึ่งตัว เหลืออยู่สองตัว คุณหมอบอกว่าถ้าน้ำตาลยังต่ำกว่า 100 ตัวต่อไปที่จะลดคือ metformin เพราะคุณหมอว่ามันทำให้ขาดวิตามินบี.12 แต่ตอนนี้มีโควิดผมกลับไปโรงพยาบาลไม่ได้ แต่น้ำตาลในเลือดก็ลดลงๆ ไม่เคยเกิน 100 บางครั้งต่ำถึง 70 จนกลัวจะเกิดน้ำตาลในเลือดต่ำ จึงอยากปรึกษาคุณหมอสันต์ว่าถ้าผมจะหยุดยาอีกหนึ่งตัวควรจะหยุดตัวไหนดีระหว่าง pioglitazone 15 mg กับ metformin 750 mg และเป็นความจริงหรือเปล่าที่ว่ายา metformin ทำให้วิตามินบี.12 ต่ำควรจะเลิกตัวนี้ก่อน
ขอบพระคุณหมอสันต์ที่ทำให้ผมพบแนวทางการรักษาตัวเอง ซึ่งมันเวอร์คดีมากครับ
…………………………………………………………………..
ตอบครับ
1.. ถามว่ายา metformin (Glucophage) ทำให้ระดับวิตามินบี.12 ต่ำจริงไหม ตอบว่าจริงครับ ความสัมพันธ์ระหว่างการกินยา meformin กับการมีระดับวิตามินบี.12 ในเลือดต่ำผิดปกตินั้นมีอยู่ 22% หมายความว่าในร้อยคนที่กินยา metformin จะมีระดับวิตามินบี.12 ต่ำผิดปกติเสีย 22 คน โดยความสัมพันธ์นี้ยิ่งชัดมากในคนที่กินยาขนาดสูง หรือกินยามานานหลายปี ดังนั้นในกรณีที่กินยา metformin ผมแนะนำให้กินวิตามินบี. 1-6-12 แถมหรือเสริมไปด้วยอย่างน้อยวันละเม็ดก็ยังดี
2. ถามว่าปรับวิธีใช้ชีวิตใหม่หลังจากมาเข้าแค้มป์ RDBY น้ำตาลในเลือดลดลงจนหยุดยาไปได้แล้วหนึ่งตัว กำลังจะหยุดอีกหนึ่งตัว จะหยุด metformin และเก็บยา pioglitazone ไว้ดีไหม ตอบว่าเรื่องรายละเอียดของยานี้หมอท่านใดสั่งยาให้คุณกินก็ปรึกษาหมอท่านนั้นสิครับ ผมหมายถึงหมอเบาหวานที่รักษาคุณอยู่ แต่ถ้าช่วงนี้กลับไปหาหมอไม่ได้และจำเป็นต้องลดยาเพราะน้ำตาลในเลือดต่ำลง ผมแนะนำให้คุณเก็บยา metformin ไว้กินต่อ แต่ไปหยุดยาอีกตัวคือ pioglitazone แทนด้วยเหตุผลว่าตอนนี้กำลังอยู่ในระหว่างการระบาดของโควิด 19 งานวิจ้ยที่ทำช่วงโควิด19 ระบาดนี้ที่อาลาบามา (สหรัฐอเมริกา) พบว่าในบรรดาผู้ป่วยเบาหวานที่ตายๆกันจากโควิด19 เยอะแยะทุกวันนี้ หากเป็นผู้ป่วยเบาหวานที่กินยา metformin อยู่ มีอัตราตายต่ำ คือ 11% ขณะที่หากเป็นผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่ได้กินยา metformin จะมีอัตราตายสูง คือ 23% คือมากกว่ากันเกินสองเท่า พูดง่ายๆว่าคนเป็นเบาหวานหากกินยา metformin อยู่หากติดเชื้อโควิดจะตายน้อยกว่าคนไม่ได้กิน นี่เป็นคุณสมบัติเฉพาะตัวของ metformin ซึ่งยาเบาหวานอื่นๆรวมทั้งอินสุลินก็ล้วนไม่มีผลทำให้ผู้ติดเชื้อตายน้อยลงอย่างนี้
3. ข้อนี้คุณไม่ได้ถาม แต่ผมแถมให้เผื่อท่านผู้อ่านท่านอื่นๆ สิ่งที่ท่านผู้เขียนจดหมายนี้ทำไปเรียกว่าการจัดการโรคเรื้อรัง (chronic disease management) ซึ่งไฮไลท์อยู่ที่การเปลี่ยนวิธีใช้ชีวิต คือเปลี่ยนอาหาร เริ่มการออกกำลังกายจริงจัง เมื่อตัวชี้วัดเปลี่ยนไปในทางที่ดีขึ้นก็ลดยาลงโดยปรึกษาหารือแพทย์ในรายละเอียดของการลดยาว่าจะลดตัวไหนก่อนหลัง จะลดเท่าไหร่ การจัดการโรคเรื้อรังต้องทำอย่างครอบคลุมไม่เฉพาะการใช้แต่ยา ต้องรวมถึงการเปลี่ยนวิธีใช้ชีวิตด้วย นี่เป็นวิธีเดียวที่จะทำให้หายจากโรคเรื้อรังได้ วิธีอื่นไม่มี ขอให้ท่านผู้อ่านที่มีโรคเรื้อรังอยู่ ไม่ว่าจะเป็นโรคอ้วน ไขมันสูง หัวใจ เบาหวาน ความดัน หรืออัมพาต ให้หันมาลงมือจัดการโรคเรื้อรังของท่านด้วยตัวของท่านเอง ถ้าท่านไม่ทำเองก็จบข่าว เพราะคนอื่นแม้กระทั่งแพทย์ก็ทำแทนท่านไม่ได้ และเมื่อใดก็ตามที่ท่านลงมือทำจริงจัง ก็จะประสบความสำเร็จ ดังเจ้าของจดหมายท่านนี้เป็นตัวอย่าง
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
- Kim J, Ahn CW, Fang S, Lee HS, and Park JS. Association between metformin dose and vitamin B12 deficiency in patients with type 2 diabetes. Medicine (Baltimore). 2019 Nov; 98(46): e17918. Published online 2019 Nov 15. doi: 10.1097/MD.0000000000017918
- Andrew B. Crouse, Tiffany Grimes, Peng Li, Matthew Might, Fernando Ovalle, Anath Shalev. Metformin Use Is Associated With Reduced Mortality in a Diverse Population With COVID-19 and Diabetes. Frontiers in Endocrinology, 2021; 11 DOI: 10.3389/fendo.2020.600439