ApoA, ApoB การตรวจไขมันที่มากเกินความจำเป็นต่อการปรับวิถีชีวิต

(ภาพวันนี้ / ชมพูพันทิพย์ ที่เริ่มชรา)

(กรณีอ่านจากเฟซบุ้ค กรณาคลิกที่ภาพข้างล่าง)

เรียนคุณหมอ

ไปตรวจสุขภาพประจำปีที่รพ. … แล้วคุณหมอชักชวนให้ตรวจไขมัน ApoA และ ApoB โดยบอกว่ามันให้ข้อมูลละเอียดกว่าไขมันดีไขมันเลว ผมจำเป็นต้องตรวจด้วยหรือครับ ถ้าจำเป็นทำไมผมไม่เคยได้ยินหมอที่ไหนพูดเรื่องไขมัน ApoA และ ApoB มาก่อนเลย

………………………………………..

ตอบครับ

ก่อนตอบคำถามผมขอเกริ่นไว้ก่อนนะ ว่าคำแนะนำของคุณหมอของคุณ ท่านคงมุ่งเพิ่มความละเอียดของการประเมินความเสี่ยงการเป็นโรคหัวใจในประเด็นการมีไขมันในเลือดสูง แต่ผมเองโปรโมทการลงมือเปลี่ยนวิถีชีวิตเพื่อลดไขมันในเลือด ไม่โปรโมทการเสร็จากตรวจโน่นแล้วไปตรวจนี่ ถ้าผลมันขัดกันก็เสาะหาความเห็นต่อว่าอันไหนเชื่อได้อันไหนเชื่อไม่ได้ ทั้งหมดนี้เป็นการ “ชกลม” เพื่อที่จะได้ไม่ต้องลงมือเปลี่ยนวิถีชีวิต คือจะได้อ้างว่าก็ยังไม่รู้ว่าเสี่ยงหรือไม่เสี่ยงอะ ต้องรอก่อน ประมาณนั้น การเป็นคนชอบชกลมมีผลเสียต่อสุขภาพของคุณเอง คือทำให้การแก้ปัญหาถูกลากให้เนิ่นนานออกไป ผมแนะนำว่าให้เลิกเที่ยวตรวจโน่นตรวจนี่เสียที แค่รู้ว่าไขมันเลว (LDL) สูงหรือน้ำหนักตัวมากเกินพอดีก็เป็นข้อมูลที่มากเกินพอแล้ว ให้ลงมือปรับวิถีชีวิตเพื่อลดน้ำหนักและลดไขมันในเลือดลงได้เลย

เอาละ คราวนี้มาตอบคำถาม

ApoA ชื่อเต็มของมันคือ Apolipoprotein A เป็นไส้ในหรือเป็นตัวโคเลสเตอรอลที่ยัดอยู่ในเม็ดไขมันดี (HDL) หมายความว่าตัว HDL เองมันเป็นแค่เม็ดอนุภาคหรือรถบรรทุกที่ขนส่งไขมันโคเลสเตอรอลเท่านั้น สินค้าที่มีผลต่อร่างกายจริงๆคือโคเลสเตอรอลที่บรรทุกมา ตัว ApoA นี้ก็คือไขมันดีตัวจริง ซึ่งตามสมมุติฐานปัจจุบันเชื่อว่ามันช่วยเก็บไขมันที่พอกในผนังหลอดเลือดเอาไปส่งคืนให้ตับ

ApoB ชื่อจริงของมันคือ Apolipoprotein B แปลว่าโคเลสเตอรอลที่ยัดไส้อยู่ในเม็ดอนุภาคไขมันเลว (LDL) ซึ่งถือว่ามันเป็นตัวไขมันเลวที่ไปพอกตามผนังหลอดเลือดทำให้เกิดโรค (atherogenic) ตัวจริงเสียงจริง และบ่งชี้ถึงโรคได้ดีกว่าค่า LDL ซึ่งเป็นเพียงเม็ดอนุภาคหรือรถบรรทุกที่บรรทุกโคเลสเตอรอลตัวจริงมา

ได้มีพวกหมอที่ชอบวิชาคณิตศาสตร์เอาผลบวกลบคูณหารเป็นสัดส่วนออกมาเช่น ApoB / ApoA แล้วมาเทียบดูพบว่ามีความสัมพันธ์กับการเป็นโรคดีกว่าค่าที่ใช้กันมาแต่ดั้ง (เดิมเช่น HDL, LDL ไตรกลีเซอไรด์) แล้วก็โปรโมทให้ตรวจ AopB /ApoB เป็นรูทีนในการประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจแทนการตรวจ LDL แต่ไม่มีใครเอาด้วยเท่าไหร่ ความพยายามที่จะบรรจุการตรวจชนิดนี้ไว้เป็นการตรวจมาตรฐานใน guidelines แทน LDL ก็ไม่สำเร็จ เพราะไม่มีหลักฐานว่าเปลี่ยนจากตรวจ LDL มาตรวจ ApoB แล้วอัตราตายจากโรคจะลดลงแต่อย่างใด แม้สำหรับหมอที่ชอบใช้ยาลดไขมันหลายตัวควบกันเช่น statin + ezetimibe+ ฉีด PCSK9 จะชอบสั่งตรวจแล็บทุกตัวที่ห้องแล็บตรวจให้ได้ ผมเองยังไม่เคยเห็นหลักฐานว่า apoB/apoA จะไปช่วยการปรับหรือเพิ่มลดขนาดยาได้ดีกว่า LDL ที่ใช้กันเป็นประจำอยู่แล้วตรงไหน

ตัวหมอสันต์เองนั้นเป็นหมอเวชศาสตร์วิถีชีวิต ไม่สนับสนุนให้ชกลม ไม่สนับสนุนให้ตรวจอะไรมากไปกว่าปัจจัยเสี่ยงที่คุ้นเคยกันดีแล้วในปัจจุบัน เช่น กรณีไขมันก็ตรวจแค่ LDL และดูความอ้วนของตัวเองจากตาชั่งหรือจากพุงตัวเองก็เกินพอแล้ว..ว เมื่อรู้แล้วว่าอ้วนหรือไขมันสูงแล้วก็ให้ลงมือจัดการปัจจัยเสี่ยงนี้ด้วยการเปลี่ยนวิถีชีวิตเสียทันทีเดี๋ยวนี้เลย อย่างนี้จะเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพตนเองอย่างแท้จริง ดีกว่ามัวไปเที่ยวไปตรวจนั่นตรวจนี่ให้เรื่องมันมากขึ้นทั้งๆที่ยังไม่มีใครรู้ว่าการตรวจนั้นมันมีประโยชน์ที่แท้จริงหรือเปล่า

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1. Sniderman A, Langlois M, Cobbaert C. Update on apolipoprotein B. Curr Opin Lipidol. 2021 Aug 1;32(4):226-230. doi: 10.1097/MOL.0000000000000754. PMID: 33870931.