ตั้งครรภ์แล้วตรวจไทรอยด์หมอบอกต่ำ กลัวได้ลูกเป็นคนง่าวคนเอ๋อ

 

พวงครามที่หลังบ้าน

คุณหมอคะดิฉันรบกวนถามคำถามคุณหมอนะคะ. คือดิฉันตั้งครรภ์​ 10 สัปดาห์​แล้ว พอไปฝากครรภ์​แล้วตรวจเลือด​ ผลออกมาว่า ค่าฮอร์โมน​ไทรอยด์​ 0.53 คะ หมอที่ฟากครรภ์​บอกว่าค่อนค้างต่ำ คือดิฉันฟังเขาเข้าใจแค่นั้น (อยู่ที่มาเลเซีย) ดิฉันรบกวนคุณหมอช่วยดูผลตรวจเลือด​ให้ได้ไมคะ (รบกวนด้วยคะ) ​ค่า 0.53​ นั้นเป็นอันตราย​มากไมคะกับการตั้งครรภ์​ แล้วกินยากะตุ้นฮอร์โมน​ตอนนี้จะยังทันไมคะ ลูกจะมีพัฒนาการ​ช้าลึปล่าวคะ จะมีผลกะทบอะไรกับลูกไมคะ.ขอรบกวนคุณหมอด้วยคะ

TSH 0.53 mIU/L

Thyroxine (FT4) 13.3 pmol/L

Triiodothyronine (FT3) pmol/L

ด้วยความเคารพ.

...........................................................

ตอบครับ

     อยู่มาเลเซีย ท่าทางภาษาไทยไม่ค่อยแข็งแรง หรือบางที่เป็นชนชาติบ้านพี่เมืองน้อง แต่ไม่ว่าเป็นคนชาติไหนก็เขียนมาเถอะ ผมตอบให้หมด เพราะสำหรับหมอสันต์ชีวิตต่างหากที่เป็นหน่วยนับที่มีความหมายแท้จริง ชาติ ศาสนา ประเทศ เป็นสมมุติบัญญัติที่ไม่ได้มีความหมายแท้จริงอะไร แต่เคยมีเหมือนกันนะที่แฟนบล็อกนี้เป็นชาวเวียดนามเขียนมาโดยเอากูเกิ้ลแปลมาให้ ผมอ่านดูแล้วงงเต๊กไม่รู้เรื่องเลยว่าถามอะไร อย่างนี้ก็ไม่รู้จะตอบอย่างไรเหมือนกัน แล้วอย่าเขียนมาเป็นภาษาอังกฤษนะ เพราะบล็อกนี้ไม่รับตอบจดหมายเป็นภาษาอังกฤษ เพราะกลัวว่านานไปบล็อกนี้จะกลายเป็นบล็อกภาษาอังกฤษไปเสียฉิบ 

     พูดถึงว่าภาษาอังกฤษนี้เป็นภาษากลางซึ่งเป็นที่ยอมรับของทุกฝ่าย วันหนึ่งพวกเด็กๆวัยรุ่นน้องๆที่มาถ่ายทำวิดิโอให้เล่าโจ๊กให้ฟังว่าที่บริษัทสัมภาษณ์พนักงานใหม่สาวสวยผมสีทองเป็นที่ต้องตากรรมการ ซึ่งเธอออกตัวว่า

     "ภาษาไทยไม่ค่อยแข็งแรงค่ะ" กรรมการสัมภาษณ์บอกว่า

     "ไม่เป็นไร ใช้วิธีเขียนด้วยขณะคุยกันก็ได้" เธอตอบว่า

     "เขียนก็ยิ่งไม่ค่อยได้ค่ะ" กรรมการบอกว่า

     "ไม่เป็นไร งั้นคุยกันเป็นภาษาอังกฤษก็แล้วกัน" เธอตอบชัดถ้อยชัดคำว่า

     "ภาษาอังกฤษไม่ได้เลยค่ะ" 

     (ฮ่า ฮ่า ฮ่า แคว่ก แคว่ก แคว่ก ตะแล้น ตะแล้น ตะแล้น)

          เลิกคุยเล่นมาตอบคำถามของคุณดีกว่า

     1. ถามว่า TSH คืออะไร ตอบว่าคือฮอร์โมนกระตุ้นต่อมไทรอยด์ ชื่อเต็มของมันคือ thyroid stimulating hormone มันปล่อยออกมาจากต่อมใต้สมอง ยามใดที่ต่อมไทรอยด์ขี้เกียจหรือผลิตฮอร์โมนไทรอยด์น้อยลง ต่อมใต้สมองก็จะผลิต TSH ออกมามากเพื่อกระตุ้นให้ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนมากขึ้น แต่ยามใดที่ฮอร์โมนไทรอยด์มีมากเกินไป ต่อมใต้สมองก็จะผลิตฮอร์โมน TSH น้อยลง ทำให้ต่อมไทรอยด์ลดกิจกรรมการผลิตลง

     2. ถามว่า TSH ตรวจได้ 0.53 mIU/L ต่ำผิดปกติไหม ตอบว่าไม่ต่ำหรอกครับ ค่าปกติคือ 0.35 - 4.94 ปกติก็คือปกติ เพราะนี่มันเป็นพื้นฐานของวิชาสถิติซึ่งเหมาโหลเรียกคนส่วนใหญ่ 95% ว่าเป็นคนปกติ ยกตัวอย่างเช่นในตำบลปากแหว่งที่ผู้คนปากแหว่งกันหมด แหว่งมากบ้าง แหว่งน้อยบ้าง ทุกคนก็ถือว่าเป็นคนปกติตราบใดที่ยังแหว่งอยู่ ส่วนคนไม่แหว่งเลยนั่นแหละจึงจะถือว่าผิดปกติ เส้นแบ่งระหว่างปกติกับผิดปกติก็คือเส้นสมมุติที่แบ่งระหว่างคนส่วนใหญ่ (95%) ซึ่งถือว่าเหมือนชาวบ้านเขา กับคนส่วนน้อย (5%) ซึ่งไม่เหมือนชาวบ้านเขา 

     อีกวิธีหนึ่งคือวงการแพทย์ได้ค่าปกติมาจากการนับเอาว่าไม่มีอาการของโรค ยกตัวอย่างเช่นคนที่ค่า TSH อยู่ในระหว่าง 0.35 - 4.94 เป็นคนไม่มีอาการของโรคไื่ฮเปอร์ไทรอยด์ (ต่อมทำงานมากเกิน) หรือไฮโปไทรอยด์ (ต่อมทำงานน้อยเกิน ของคุณได้ค่า 0.53 ก็อยู่ในกลุ่มคนที่ไม่มีอาการของโรค ก็คือปกตินั่นแหละ อย่าไปหาเรื่องตะแบงค่าปกติให้มันกลายเป็นผิดปกติโดยใช้คำพูดว่ามันปกติมากไปหรือปกติน้อยไป เพราะนั่นไม่ใช่วิชาสถิติแล้ว เป็นวิชาเล่นคำ

     3. ถามว่าแล้วค่า Thyroxine (FT4) คืออะไร ตอบว่าคือฮอร์โมนไทรอยด์ที่ต่อมไทรอยด์ผลิตขึ้นแล้วปล่อยให้ล่องลอยอยู่ในกระแสเลือด F ย่อมาจาก free แปลว่าอิสระเสรี T ย่อมาจาก thyroxine แปลว่าฮอร์โมนไทรอยด์ เลข 4 ที่ห้อยก้นอยู่แปลว่ามีธาตุไอโอดีนอยู่ในโมเลกุลนี้ 4 อะตอม ค่า FT4 นี้เป็นค่ามาตรฐานในการใช้ประเมินระดับฮอร์โมนไทรอยด์ ถ้าสูงเกินไปก็เป็นไฮเปอร์ไทรอยด์ซึ่งจะมีอาการกินจุ แต่ผอม นอนไม่หลับ ใจสั่นเพราะการเผาผลาญสูง ถ้าต่ำเกินไปก็เป็นไฮโปไทรอยด์ซึ่งจะมีอาการอ้วน ขี้หนาว ไขมันในเลือดสูง ของคุณนี้ค่าอยู่ในเกณฑ์ปกติก็เรียกว่า euthyroid คือกำลังดี ไม่ไฮเปอร์ ไม่ไฮโป

     4. ถามว่าแล้วค่า Triiodothyronine (FT3) คืออะไร ตอบว่ามันก็คือฮอร์โมนไทรอยด์อีกตัวหนึ่งซึ่งมีอะตอมไอโอดีนอยู่ 3 อะตอมต่อหนึ่งโมเลกุล อันที่จริง FT3 นี้เป็นตัวออกฤทธิ์เดชเป็นฮอร์โมนจริงๆ ขณะที่ FT4 นั้นเป็นสารตั้งต้น (prohormone) ที่จะเอามาผลิตเป็น FT3 อีกทีหนึ่ง แต่เวลาเราตรวจดูฮอร์โมนต่อมไทรอยด์วงการแพทย์นิยมตรวจ FT4 ตัวเดียว เพราะมันเป็น 80% หรือเป็นบ่อใหญ่ของฮอร์โมนไทรอยด์ทั้งหมดในร่างกายก่อนเอาไปผลิตเป็น FT3 ซึ่งเป็น 20% ของฮอร์โมนทั้งหมด ถ้าบ่อใหญ่แห้ง เราจะรู้จากการที่ค่า FT4 ลดลงต่ำก่อนระดับ FT3 เสียอีก ของคุณทั้ง FT3 และ FT4 ก็ล้วนอยู่ในเกณฑ์ปกติดี

     5. ถามว่าแล้วคนท้องจะมีปัญหาอีท่าไหนกับต่อมไทรอยด์ ตอบว่ามีปัญหาได้สองแบบ

     แบบที่หนึ่ง คือหากต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป (hypothyroidism) ซึ่งทราบจากค่า TSH สูงผิดปกติ และค่า FT4 ต่ำผิดปกติ นอกจากแม่จะมีการเผาผลาญต่ำและมีอาการอ้วน ขี้หนาว ขี้เกียจแล้ว ลูกที่ออกมายังจะกลายเป็นคนง่าว คนเอ๋อ หรือคนสึ่งตึงอีกด้วย รู้จักไหม ง่าว เอ๋อ สึ่งตึง ทั้งสามคำนี้แปลรวมๆได้ว่า "ฉลาดน้อย" ดังนั้นในการตั้งครรภ์อย่างน้อยควรจะได้เจาะเลือดดูฮอร์โมน TSH และ FT4 สักหนึ่งครั้งเป็นการคัดกรองโรคนี้ หากพบว่าแม่เป็นโรคนี้ก็จะได้รีบรักษาโดยการให้ฮอร์โมนทดแทน ก็จะทันป้องกันไม่ให้ลูกเป็นคนง่าวคนเอ๋อ

     แบบที่สอง คือคือหากต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป (hyperthyroidism) ซึ่งทราบจากค่า TSH ต่ำผิดปกติ และค่า FT4 สูงผิดปกติ นอกจากแม่จะมีอาการกินจุแต่ผอม ใจสั่น นอนไม่หลับแล้ว อาจมีปัญหาหัวใจเต้นผิดจังหวะ หัวใจล้มเหลว แท้ง หรือคลอดก่อนกำหนดได้ คือออกมาแล้วไม่โง่ แต่ตัวเล็กเป็นปลาเค็ม ซึ่งหากตรวจพบเสียก่อนว่าแม่เป็นโรคนี้ก็จะได้รีบรักษาโดยการให้ยาต้านไทรอยด์ชนิดที่ไม่มีผลต่อทารก  แม่ก็จะคลอดลูกได้ปลอดภัย 

      กล่าวโดยสรุป กรณีของคุณผลการตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ขณะตั้งครรภ์พบว่าปกติดี ไม่ต้องขยันไปทำอะไรต่ออีกแล้ว ไม่ต้องกังวลโน่นนี่นั่นด้วย เฉยไว้ เดี๋ยวดีเอง

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์