ล้าง plaque ในหลอดเลือดได้จริงไหม

(ภาพวันนี้: หอมหมื่นลี้)

เรียนคุณหมอสันต์

ดิฉันดูยูทูป … เรื่อง Plaque … ของคลินิกแห่งนี้ ว่าสามารถล้างทะลวงตุ่มไขมันในหลอดเลือดด้วยการฉีดสารสกัดธรรมชาติเข้าไปทางหลอดเลือด อยากเรียนถามคุณหมอสันต์ว่าดีจริงไหมและควรไปทำไหม ดิฉันแนบลิ้งค์มาด้วยค่ะ

……………………………………………..

ตอบครับ

ปกติผมไม่ตอบคำถามเรื่องสินค้าสุขภาพที่เขาหลอกขายกันในตลาดเลยนะครับเพราะกลัวเจ็บตัว แต่นี่บังเอิญเป็นเรื่องหัวใจซึ่งผมเองเป็นหมอหัวใจ หากผมไม่ทำหน้าที่ให้ความกระจ่างแก่สาธารณชนก็เท่ากับผมเพิกเฉยต่อความด่างพร้อยในวงอาชีพของตนเอง จึงได้ตอบจดหมายฉบับนี้

ประเด็นที่ 1. Plaque คืออะไร ตอบว่าพล้ากก็คือตุ่มการหนาตัวของผนังหลอดเลือดเฉพาะจุดที่เกิดจากไขมันแทรกเข้าไปในผนังของหลอดเลือด กลไกการเกิดขั้นละเอียดที่วงการแพทย์ยอมรับกันทั่วไปแล้วก็คือเมื่อกินอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูง จะทำให้ไขมันชนิดเลว (LDL) ในเลือดสูงขึ้น ไขมันเลวนี้เมื่อเจอกับอนุมูลอิสระ (free radical) ซึ่งมักมีอยู่แล้วในร่างกาย ก็จะถูกทำปฏิกริยาเคมี (oxidized) ให้กลายเป็นโมเลกุลที่เป็นพิษต่อร่างกาย (oxLDL) จนระบบของร่างกายต้องส่งเม็ดเลือดขาวชนิดมาโครฟาจมาเก็บกิน แต่เนื่องจาก oxLDL มีจำนวนมาก ตัวเซลมาโครฟาจจึงกินกันจนท้องแตกตายกองพะเนินเทินทึกเป็นศพของเม็ดเลือดขาวอยู่บนผนังหลอดเลือดนั่นแหละ กลายเป็นตุ่มไขมัน เมื่อตุ่มนี้โตขึ้นจนขัดขวางการไหลของเลือดในหลอดเลือดหัวใจได้อย่างมีนัยยะสำคัญก็จะทำให้เกิดอาการเจ็บหน้าอกเวลาออกแรง (stable angina) หรืออาการเจ็บหน้าอกแบบไม่ด่วน ซึ่งเป็นอาการหลักของโรคหัวใจขาดเลือด และยิ่งไปกว่านั้น บางครั้งมีเหตุให้เยื่อคลุมผิวพล้ากนี้แตกออก จะทำให้ลิ่มเลือดก่อตัวขึ้นที่ยอดของพล้ากจนอุดตันหลอดเลือดจนเลือดไหลผ่านไปไม่ได้เลย กลายเป็นภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน (acute MI) หรือการเจ็บหน้าอกแบบด่วนคือเจ็บนานเกิน 20 นาทีแม้พักก็ยังไม่หาย ต้องรีบไปโรงพยาบาลที่มีศูนย์หัวใจเพื่อทำบอลลูนฉุกเฉินลูกเดียว

การจะทำให้พล้ากนี้ลดขนาดลงหรือหายไปตอนนี้มีวิธีเดียวที่มีหลักฐานวิจัยยืนยัน คือต้องเปลี่ยนอาหารมากินอาหารพืชเป็นหลักแบบไขมันต่ำเป็นเวลานานหลายปีแล้วทำวิจัยติดตามสวนหัวใจดูจึงพบว่าพล้ากลดขนาดลงได้ วิธีอื่นยังไม่มีหลักฐานยืนยันว่าลดขนาดพล้ากลงได้ครับ

ประเด็นที่ 2. มีวิธีล้างหรือลากเอาพล้ากหรือตุ่มไขมันนี้ออกมาไหม ตอบว่าปัจจุบันนี้วงการแพทย์ทั่วโลกยังไม่มีวิธีล้างตุ่มไขมันออก และยังไม่มีวิธีลากเอาตุ่มไขมันออกมาเหมือนลากกบลากเขียดออกมาจากรู ยังไม่มีครับ

ส่วนการทะลวงตุ่มไขมันที่อุดกั้นหลอดเลือดให้โล่งนั้นมีวิธีทำกันอยู่ โดยกระบวนการรักษาแบบรุกล้ำของแพทย์แผนปัจจุบันซึ่งใช้เครื่องมือที่เรียกว่าหัวกรอกากเพชร (rotablator) หมุนด้วยความเร็วสูงทะลวงให้โล่ง แล้วเอาลวด stent ถ่างค่ำไว้ วิธีนี้เป็นส่วนหนึ่งของการทำบอลลูนขยายหลอดเลือด (PCI) ซึ่งต้องทำโดยแพทย์โรคหัวใจที่ได้รับการฝึกอบรมมาทางด้านนี้และต้องทำในโรงพยาบาลที่มีศูนย์โรคหัวใจระดับมาตรฐานมีอุปกรณ์เครื่องมือพร้อม

ประเด็นที่ 3. การโฆษณาว่าล้างพล้ากได้นี้เป็นการหลอกลวงหรือไม่ ตอบว่าตรงนี้ให้เป็นดุลพินิจของท่านผู้อ่านเองนะครับ

ผมเพียงแต่อยากขอใช้โอกาสนี้สื่อสารถึงแพทย์รุ่นหลัง ว่าในการใช้วิชาชีพแพทย์ “หากิน” นั้น ขอให้น้องๆหมั่นคำนึงถึงพระดำรัสของสมเด็จพระราชบิดา (มหิดลอดุลยเดช) บิดาของวงการแพทย์ไทย ที่ทรงเขียนไปถึงสมาชิกสมาคมศิษย์เก่าแพทย์จุฬา เมื่อปีพ.ศ. 2471 ว่า

     “….ในขณะที่ท่านประกอบกิจแพทย์ อย่านึกว่าท่านตัวคนเดียว

จงนึกว่าท่านเป็นสมาชิกของ “สงฆ์” คณะหนึ่ง คือคณะแพทย์

ท่านทำดีหรือร้าย ได้ความเชื่อถือหรือความดูถูก

เพื่อนแพทย์อื่นๆจะพลอยยินดี เจ็บร้อน อับอาย ด้วย…”

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์