โรคลืมทุกอย่างเกลี้ยงชั่วคราว (Transient Global Amnesia - TGA)
(ภาพวันนี้: พี้จั่น)
เรียนคุณหมอสันต์ที่นับถือ
ผมอายุ 51 ปี ไม่มีโรคประจำตัวอะไร ยาก็ไม่ได้กิน ขณะพักหลังอาหารกลางวันผมยังมีสติดีอยู่ ไม่ได้หมดสติหรือเบลอแต่อย่างใด แต่ผมเกิดจำอะไรไม่ได้เลย ไม่รู้ว่าเมื่อตะกี้ผมทำอะไรอยู่แล้วผมกำลังจะต้องทำอะไรต่อไป ผมมองไปรอบตัวผมยังรู้ว่าผมอยู่ที่ไหนและคนรอบตัวที่เดินไปเดินมาเป็นใครบ้าง มือเท้าผมยังขยับหยิบฉวยอะไรได้ หน้าผมก็ไม่ได้เบี้ยว รู้แค่นั้น ผมยังพูดกับคนอื่นได้ แต่ไม่รู้จะพูดอะไรกับเขาดี จึงแอบขับรถกลับบ้านเงียบๆแล้วนอนพัก พอตกค่ำผมรู้สึกว่าผมค่อยๆนึกอะไรออกมากขึ้น แต่ก็นึกรายละเอียดตอนเกิดเรื่องไม่ได้ ผมไปตรวจที่โรงพยาบาล …. หมอทำซีที.แล้วสรุปว่าผมเป็นมินิสโตร๊คให้ยาแอสไพรินและวิตามินบี.มากิน ผมส่งผลซีทีมาให้คุณหมอดูและรบกวนคุณหมอแนะนำด้วยครับ
ขอบคุณครับ
………………………………………………………………………
1..เอาประเด็นการวินิจฉัยก่อน ภาพซีทีที่ส่งมาให้นั้นเป็นภาพสมองที่ปกติดีนะครับ คือไม่มีเลือดออกในสมอง ซึ่งเราก็หวังอยู่แล้วว่าการทำซีทีสมองในภาวะฉุกเฉินจะช่วยเราได้แค่นั้น คือแค่บอกเราว่ามีเลือดออกในสมองหรือมีเนื้องอกในสมองหรือเปล่า เมื่อไม่มีเลือดออก ไม่มีเนื้องอก การวินิจฉัยก็ต้องอาศัยอาการและการตรวจพบทางคลินิกเป็นสำคัญ หากตรวจพบว่ามีอาการหมดสติวูบหนึ่งร่วมกับมีอาการทางประสาทวิทยาเฉพาะที่ (localizing sign) เช่น ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด หรือแขนขาอ่อนแรง เป็นอยู่ไม่นานก็กลับมา ก็วินิจฉัยได้เลยว่าเป็นภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดในสมองชั่วคราว (transient ischemic attack – TIA) หรือที่หมอใช้คำว่ามินิสะโตร๊คนั่นแหละ แต่ในกรณีของคุณนี้ฟังตามเรื่องที่คุณเล่า คุณไม่หมดสติเลย ไม่มีอาการทางประสาทวิทยาเฉพาะที่เลย การใช้กล้ามเนื้อของคุณปกติดี มีแต่ลืม..ลืมหมดแล้วหรือไร ลืมไปหมด ลืมแม้กระทั้งเรื่องที่เกิดขึ้นแหม็บๆเดียวนี้ แต่ว่ามันลืมอยู่ไม่นาน คือนานไม่เกิน 1 วันแล้วก็จะเริ่มนึกอะไรได้ใหม่ อย่างนี้ไม่ใช่ TIA ภาษาหมอเขามีชื่อเรียกโรคอย่างนี้อยู่นะ เขาเรียกว่า Transient Global Amnesia (TGA) ไม่มีชื่อภาษาไทย ซึ่งผมขอแปลไว้ใช้เองว่า “โรคลืมทุกอย่างเกลี้ยงชั่วคราว” โรคชื่อแปลกๆเท่ๆอย่างนี้คุณเชื่อขนมเจ๊กกินได้เลย ว่าวงการแพทย์ยังไม่รู้หรอกว่ามันเกิดจากอะไร และจะรักษามันอย่างไร
2.. ถามว่าโรคลืมทุกอย่างไปหมดชั่วคราวนี้เกิดจากอะไร ตอบว่าไม่ทราบครับ เพราะไม่มีหลักฐานวิทยาศาสตร์ชี้บ่งทั้งสิ้น มีแต่มั้งศาสตร์หรือโหราศาสตร์ว่าน่าจะเกิดจากสมองกระหย่อมหนึ่งที่มีหน้าที่เกี่ยวกับความจำเกิดขาดออกซิเจนไปชั่วคราว หรือมีลิ่มเลือดเล็กไปอุดแล้วสลายไปคล้ายกรณี TIA แต่ไม่มีผลต่อกล้ามเนื้อควบคุมการเคลื่อนไหวรุนแรงเท่า หรืออาจจะเป็นเพราะหลอดเลือดที่เลี้ยงบริเวณนั้นเกิดหดตัว เช่นกรณีเป็นไมเกรน หรือเครียด หรือบาดเจ็บที่ศีรษะ หรือถูกความเย็นจัดทันที หรือแอลกอฮอล์หรือยากล่อมประสาทในขนาดมาก หรือเบ่ง (หมายถึงเบ่งเช่นเบ่งอึ ไม่ใช่เบ่งว่ากูใหญ่) หรือแม้กระทั่งตอนไคลแม็กซ์ของการมีเซ็กซ์ เพราะมีแฟนบล็อคคนหนึ่งเคยเขียนมาเล่าให้ผมฟังว่าเป็นแบบนี้จนเวลามีเซ็กซ์ไม่กล้าปล่อยให้ถึงไคลแมกซ์ ไม่งั้น..เป็นเรื่อง ทั้งหมดนี้เป็นสาเหตุตามโหราศาสตร์คือการเดาเอานะ สาเหตุตามวิทยาศาสตร์ยังไม่ทราบครับ
3.. ถามว่าโรค TGA นี้รักษาอย่างไร ตอบว่าจะไปรู้เรอะ หิ..หิ ก็สาเหตุยังไม่รู้แล้วจะไปรู้วิธีรักษาได้อย่างไร เมื่อเราไม่รู้วิธีรักษา ก็สมควรอยู่เฉยๆ อยู่นิ่งๆ อยู่ดึ้งๆ ปล่อยให้ร่างกายรักษาตัวเขาเอง อย่าเที่ยวไปรักษาด้วยการทำโน่นทำนี้ทั้งๆที่ยังไม่รู้สาเหตุ
4.. ถามว่าแล้วจะป้องกันไม่ให้เป็นได้อีกไหม ตอบว่าได้ถ้าคุณจับทางได้ว่าอะไรนำคุณไปสู่การเกิดอาการเช่นนี้ แล้วคุณก็หลีกเลียงสิ่งนั้นเสีย คุณต้องไล่รายการยอดนิยมที่เคยเกิดเรื่องแบบนี้กับคนอื่นมาก่อน ที่มีบันทึกไว้ในตำราแพทย์ก็ได้แก่
4่.1 ความเครียดหรือการมีอารมณ์รุนแรง
4.2 การออกแรงมากๆ หรือการเบ่งเช่นเบ่งอึหรืออยากจะไอแล้วกลั้นไว้
4.3 แอลกอฮอลหรือยากล่อมประสาท
4.4 การถูกความเย็นจัดหรือร้อนจัดกะทันหัน
4.5 เซ็กซ์
5.. ถามว่าเป็นแบบนี้แล้วอนาคตจะเป็นอย่างไร ตอบว่าอนาคตก็คือความไม่แน่นอนเหมือนอย่างอนาคตของใครต่อใครนั่นแหละ ผมบอกให้คุณใจชื้นได้แต่ว่าการเป็นโรคนี้ไม่เกี่ยวกับอัมพาต อัมพฤกษ์ 95%ของคนเป็นโรคนี้เป็นเองหายเองแบบหายแล้วหายเลย มี 5% ที่กลับเป็นซ้ำแต่อาการก็คล้ายๆเดิม คือไม่ถึงตายหรือคางเหลืองดอก ภาษาแพทย์ใช้คำว่าโรคนี้มีการพยากรณ์โรคที่ดีใกล้เคียงกับคนปกติ
6.. คำแนะนำส่วนตัวของผมนอกจากหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่เป็นตัวกระตุ้นห้าตัวข้างต้นแล้ว คุณควรจะปรับอาหารของคุณมากินพืชที่หลากหลายให้มากขึ้นด้วยจุดประสงค์สองอย่าง คือ (1) เพื่อเพิ่มไขมันโอเมก้า 3 จากอาหารพืชเช่นนัทต่างๆโดยเฉพาะวอลนัท แฟลกซีด เจียซีด เป็นต้น เพราะมีงานวิจัยจำนวนหนึ่งบ่งชี้ไปทางว่าไขมันโอเมก้า 3 ชลอการจับกลุ่มของเกล็ดเลือดได้ ซึ่งจะช่วยลดการเกิดการก่อตัวของลิ่มเลือดเล็กๆน้อยที่อาจร่วมเป็นสาเหตุหนึ่งของ TGA ได้ (2) เพื่อเพิ่มพืชที่มีฤทธิ์ต้านการอักเสบเช่นขมิ้นชัน เพราะความผิดปกติใดๆในร่างกายรวมทั้งในสมอง สืบโคตรเหง้าศักราชไปแล้วมักหนีไม่พ้นการเกิดการอักเสบขึ้นในหลอดเลือดหรือในเนื้อเยื่อของอวัยวะนั้นจากฤทธิ์เดชของอนุมูลอิสระ การเพิ่มอาหารพืชที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระไม่มีอะไรเสีย มีแต่ได้
นอกจากนี้งานวิจัยการหดตัวของหลอดเลือดที่แขนผ่านกลไกการลดปริมาณไนตริกออกไซด์ที่เยื่อบุผิวด้านในหลอดเลือด พบว่ามีตัวเหนี่ยวไกให้หลอดเลือดแดงหดอยู่ตัว 5 อย่าง คือ (1) ความเครียดเฉียบพลัน (2) ไขมันเพิ่มขึ้นในเลือดทันที (3) เกลือโซเดียมเพิ่มขึ้นในเลือดทันที (4) ภาวะร่างกายขาดน้ำ (5) สารพิษเช่นบุหรี่และยาฆ่าแมลงยาฆ่าหญ้า ยังไม่มีใครรู้ว่าการหดตัวของหลอดเลือดที่แขนจะเหมือนกับที่สมองหรือเปล่า แต่เป็นการไม่เสียหลายที่คุณจะหลีกเลี่ยงตัวเหนี่ยวไกทั้งห้าตัวนี้ไว้เสียด้วย
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
- Yang Y, Kim JS, Kim S, Kim YK, Kwak YT, Han IW. Cerebellar Hypoperfusion during Transient Global Amnesia: An MRI and Oculographic Study. J Clin Neurol. 2009 Jun. 5(2):74-80.
- Winbeck K, Etgen T, von Einsiedel HG, et al. DWI in transient global amnesia and TIA: proposal for an ischaemic origin of TGA. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2005 Mar. 76(3):438-41.
- Lin KH, Chen YT, Fuh JL, Li SY, Chen TJ, Tang CH, et al. Migraine is associated with a higher risk of transient global amnesia: a nationwide cohort study. Eur J Neurol. 2014 May. 21(5):718-24.
- Pantoni L, Bertini E, Lamassa M, et al. Clinical features, risk factors, and prognosis in transient global amnesia: a follow-up study. Eur J Neurol. 2005 May. 12(5):350-6.
- Hinge HH, Jensen TS, Kjaer M, et al. The prognosis of transient global amnesia. Results of a multicenter study. Arch Neurol. 1986 Jul. 43(7):673-6.
