จะติดเอดส์จากผ้าขนหนูเปื้อนเลือดในร้านตัดผมไหม

สวัสดีครับคุณหมอ

ผมเป็นแฟนประจำของ blog คุณหมอ เหตุการณ์ของผม คือผมไปตัดผมที่ร้านตัดผม พอถึงช่วงโกนหนวดช่างเค้ามี

การเปลี่ยนใบมีดโกนแล้ว แต่ผมเป็นคนหนวดแข็งโกนแล้วเห็
นเป็นแผลเลือดไหลซิบๆเป็นเม็ดหลายจุด แต่ตอนโกนก็ใช้โฟมโกนหนวดเย็นๆ แล้วตอนที่เช็ดหน้าช่างเอาผ้าใหม่แห้งๆแต่เหมือนมีรอยเลือดจางๆเพราะว่าซักตากแดดเท่าไหร่ก็ไม่ออก เอามาใหม่ๆแห้งๆจากตู้เก็บผ้ามาเช็ดหน้าและเช็ดตรงแผลให้ อยากจะขอเรียนสอบถามว่า
1. ผมมีโอกาสติดเอดส์ไหมครับ จากการโกนหนวด ถึงแม้จะเปลี่ยนใบมีดแล้วก็
ตามแต่ด้ามๆเดิมตลอด
2. ผ้าที่มีสีเลือดจางๆ ผ่านการซักและตากแดดแล้ว เอามาเช็ดบาดแผลจะมีความเสี่
ยงในการติดเอดส์ไหมครับ
3. กรณีอย่างนี้ผมต้องไปตรวจเลื
อดไหมครับ ถ้าจะไปที่พญาไท2ควรรอกี่วันดีครับ

ผมรบกวนสอบถามหน่อยครับ
ขอบพระคุณมากครับ

………………………………..

ตอบครับ                                                 

     เชื้อไวรัสเอดส์มีชีวิตอยู่นอกร่างกายคนนานเท่าใด คำตอบที่เป็นที่ยอมรับกันทั่วไปคือ “ไม่กี่นาที” เพราะไวรัสเอดส์สร้างสปอร์หุ้มตัวเองไม่ได้และอ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมินอกร่างกายคนมาก คือทนการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิที่ผิดเพี้ยนไปจากอุณหภูมิร่างกายได้ไม่เกิน 2 องศาเอฟ. ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลเชิงระบาดวิทยาที่พบว่าในโลกนี้นับตั้งแต่เรารู้จักเชื้อเอดส์มาสามสิบปี ยังไม่เคยพบว่ามีใครติดเอดส์มาจากการสัมผัสเชื้อในสิ่งแวดล้อมแม้แต่รายเดียว ดั้งนั้นจึงสามารถตอบได้เต็มปากเต็มคำว่าโอกาสติดเชื้อเอดส์จากสิ่งแวดล้อมต่ำเท่ากับศูนย์ ทั้งนี้นับรวมทั้งการติดเชื้อจากร้านตัดผมด้วย

     แต่มีข้อยกเว้นอยู่กรณีเดียวคืองานวิจัยการอยู่รอดของเชื้อไวรัสเอดส์ที่ปลายเข็มและกระบอกฉีดยาพบว่าเชื้อไวรัสเอดส์ยังมีชีพอยู่ในนั้นได้หลายวัน เนื่องจากมีเซลเม็ดเลือดปริมาณมากพอให้เชื้อสิ่งสู่ได้นาน ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลเชิงระบาดวิทยาว่ามีคนติดเชื้อเอดส์ผ่านทางการใช้เข็มฉีดยาร่วมกันได้ และมีเคยรายงานว่าแพทย์และเจ้าหน้าที่พยาบาลติดเอดส์จากเข็มฉีดยาตำมือได้ อย่างไรก็ตาม การจะนำประเด็นข้อยกเว้นนี้ไปใช้อย่าลืมมองสภาพแวดล้อมของงานวิจัยด้วย ว่าเป็นการวิจัยโดยใช้เชื้อเอดส์ปริมาณมาก (ความเข้มข้นของเชื้อสูง) จากห้องทดลอง ซึ่งในชีวิตจริงโอกาสที่จะมีเชื้อมากขนาดนั้นที่ปลายเข็มฉีดยามีน้อยมาก กล่าวคือต้องเป็นเข็มเปื้อนเลือดของคนเป็นเอดส์ระยะเต็มลูกสูบแล้ว ดังนั้นแม้จะเป็นกรณีเลือดจากเข็มฉีดยาเอง ผมก็ยังมีความเห็นว่าโอกาสที่จะติดเชื้อต่ำใกล้ศูนย์อยู่ดี แม้จะไม่ถึงกับเป็นศูนย์เสียทีเดียว

     ในกรณีของคุณ คุณกำลังมีบาดแผลเลือดไหลซิบๆอยู่ที่หน้า และมองเห็นว่าช่างเอาผ้าขนหนูที่ซักตากแห้งแล้วแต่มีรอยเลือดเก่าอยู่มาเช็ดหน้าคุณ ถามว่าจะมีโอกาสติดเอดส์กี่เปอร์เซ็นต์ ถ้าตอบตามข้อมูลทางระบาดวิทยาก็คือ 0% เพราะยังไม่เคยมีรายงานในโลกนี้ว่ามีใครเคยติดเอดส์ด้วยวิธีนี้ ถ้าตอบโดยวิธีวิเคราะห์ปัจจัยแวดล้อม ผ้าขนหนูที่เปื้อนเลือด เมื่อถูกนำไปซักด้วยน้ำเปล่า เม็ดเลือดจะแตกออกโดยธรรมชาติเพราะแรงดูดน้ำเข้าตัวเม็ดเลือด (osmosis) เมื่อเม็ดเลือดแตกออก เชื้อไวรัสก็สัมผัสกับผงซักฟอก ซึ่งจะถูกฆ่าตายหมดโดยผงซักฟอก ทั้งยังมีประเด็นอุณหภูมิของน้ำที่ต่างจากอุณหภูมิร่างกายมากก็จะไม่มีไวรัสตัวไหนรอดได้ (เพราะอยู่แบบไวรัสเปลือยๆ ไม่ได้อยู่ในเซลเม็ดเลือด) ดังนั้นโอกาสที่คุณจะติดเชื้อเอดส์จึง “น่าจะ” เป็น 0% เช่นกัน ดังนั้นไม่ต้องวิตกจริตไป และก็ไม่จำเป็นต้องตรวจเลือดหรอกครับ แต่ถ้าฟุ้งสร้านสติแตกอยากจะเจาะเลือดเพื่อดับความฟุ้งสร้านก็ไม่ว่ากันครับ ไปเจาะที่ไหนก็ได้ เทคนิคที่เร็วที่สุดคือตรวจด้วยวิธี ECLIA ซึ่งจะมีระยะผลลบปลอม (window period) ไม่เกิน 1 เดือน

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1.       Abdala N et al. Survival of HIV-1 in syringes. J Acquir Immune Defic Syndr Hum Retrovirol 20(1):73-80, 1999

2.       Clay, SP et al. Survival of Human Immunodeficiency Virus (type-1) in Injection Syringes Int Conf AIDS, abstract Tu.C.2522, 1996

3.       Baggaley RF et al. Risk of HIV-1 transmission for parenteral exposure and blood transfusion. AIDS 20: 805-812, 2006