อย่าตกใจไปกับข่าวสวิตเซอร์แลนด์ห้ามทำแมมโมแกรม มันเป็นข่าวเท็จ มาดูของจริงดีกว่า

ปลูกไม่เหนื่อย แต่ไล่แจกเหนื่อยมาก

กราบเรียนคุณหมอสันต์

หนูอายุ 52 ปี กำลังจะครบรอบหนึ่งปีที่ต้องทำแมมโมแกรม แต่เพื่อนส่งข่าวนี้มาให้ว่าที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ห้ามทำแมมโมแกรมเพราะมีผลเสียต่อสุขภาพ ไม่แน่ใจว่าควรไปทำแมมโมแกรมตามนัดหรือเปล่า รบกวนคุณหมอแนะนำด้วยค่ะ

...................................

ตอบครับ

    มาอีกละ คนเป็นบ้าเพราะข่าวลือ

    ข่าวในอินเตอร์เน็ททุกวันนี้ส่วนใหญ่เป็นความเท็จ วันหนึ่งผมคุยอีเมลกับลูกของเพื่อนซึ่งเป็นฝรั่ง เขาเรียนมาทางซอฟท์แวร์คอมพิวเตอร์ เขาปริวิตกว่าไม่รู้จะทำมาหากินอะไรกับอินเตอร์เน็ทในอนาคตเพราะทุกอย่างเปลี่ยนแปลงเร็วมาก ผมจึงแนะนำทีเล่นทีจริงว่าให้ทำแหล่งขายข้อมูลความจริงสิ เพราะต่อไปในอินเตอร์เน็ทจะมีแต่ข้อมูลความเท็จแจกแบบฟรีๆเต็มไปหมด เป็นความเท็จที่แนบเนียนจนเกินปัญญาคนทั่วไปจะแยกออกว่าอันไหนจริงอันไหนปลอม สถานะการณ์จะแย่ถึงขนาดมีคนที่อยากได้ความจริงโดยยอมเสียเงินซื้อความจริง การทำแหล่งขายข้อมูลความจริงจึงน่าจะเป็นธุรกิจที่ทำมาหากินได้ หิ..หิ

    มาตอบคำถามของคุณดีกว่า

    คลิปที่ส่งมาให้นั้นเป็นคลิปทำใหม่เป็นภาษาไทยที่แปลมาจากคลิปเก่าภาษาอังกฤษซึ่งทำออกมาเมื่อ 11 ปีที่แล้ว เนื้อหาสาระเป็น "ขี้" ทั้งหมด ไม่มีส่วนไหนที่ใช้การได้เลย จบข่าว

    แต่ไหนๆคุณก็ชวนคุยถึงเรื่องแมมโมแกรมเข้ามาแล้ว ผมขอถือโอกาสนี้แจ้งให้ท่านผู้อ่านทราบถึงการปรับเปลี่ยนคำแนะนำ (guidelines) การตรวจแมมโมแกรมของวงการแพทย์ที่เพิ่งทำครั้งล่าสุดเมื่อปีกลายนี้ 

    โดยมาจะกล่าวบทไป ผมขอเล่าย้อนหลังว่าแต่เดิมนั้นวงการแพทย์ทั่วโลกแนะนำให้ผู้หญิงอายุ 40 ปีขึ้นไปให้ทำแมมโมแกรมทุกปีเพื่อคัดกรองมะเร็งเต้านมให้พบแต่เนิ่นๆ ซึ่งสูตร "40 - ทุกปี" นี้อยู่ในหัวของแพทย์และผู้ป่วยด้วยดีจนเป็นธรรมเนียมปฏิบัติกันเรื่อยมา แม้ว่าจะมีองค์กรที่ออกคำแนะนำเยอะแยะมากมาย เช่น ACR, ACS, SBI, ACOG,NNCN เป็นต้น แต่ทุกองค์กรก็จะใช้สูตร "40 -ทุกปี" นี้คล้ายๆกัน

    ต่อมาในปี 2016 คณะทำงานป้องกันโรครัฐบาลสหรัฐ (USPSTF) ซึ่งเป็นเจ้าใหญ่ที่รัฐบาลตั้งขึ้น ได้ออกคำแนะนำใหม่ให้เริ่มทำแมมโมแกรมเมื่ออายุ 50 ปีขึ้นไปโดยให้ทำถี่แค่ปีเว้นปี เรียกว่าเป็นสูตร "50 - ปีเว้นปี" พวกองค์กรต่างๆข้างต้นซึ่งล้วนประกอบขึ้นมาจากหมอที่หากินอยู่กับแมมโมแกรมต่างก็ไม่มีใครเห็นด้วยแต่ในที่สุดก็ต้องยอมเปลี่ยนตาม เพราะพวกบริษัทประกันจะยอมให้เบิกหากทำตาม USPSTF เท่านั้น เมื่อเบิกไม่ได้แม้หมอจะแนะนำแต่คนไข้ก็ไม่ยอมทำ พวกหมอๆก็แห้วอยู่ดี จึงต้องยอมตาม USPSTF กันหมด แต่ก็ไม่วายพยายามทำวิจัยเก็บรวมรวมหลักฐานเพื่อยืนยันว่าคำแนะนำของ USPSTF ผิด

    จนกระทั่งเมื่อปีกลายคือปี 2024 หลักฐานก็ชัดขึ้นในผู้ป่วยที่เป็นหญิงผิวดำว่าการไม่ทำแมมโมแกรมในช่วงอายุ 40-49 ปี ทำให้ผู้หญิงผิวดำตายจากมะเร็งเต้านมมากขึ้น สาเหตุซ้ำเหงาอีกอย่างหนึ่งก็เพราะผู้หญิงผิวดำมีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมชนิด triple negative มากกว่าคนผิวขาวหรือผิวสีอื่น หมายความว่าไม่มีตัวรับฮอร์โมนใดๆเลย ทำให้หมดโอกาสที่จะใช้ยาล็อคเป้าซึ่งต้องอาศัยตัวรับฮอร์โมนไปจับทำลายก้อนมะเร็ง เมื่อหญิงผิวดำป่วยเป็นมะเร็งเต้านมก็จึงมีอัตราตายสูง ทั้งหมดนี้เป็นข้อมูลที่บีบกลายๆให้ USPSTF ได้แก้ไขคำแนะนำใหม่ (USPSTF guidelines 2024) ซึ่งมีสาระสำคัญว่าควรเริ่มตรวจมะเร็งเต้านมเมื่อผู้หญิงมีอายุ 40 ปีขึ้นไป โดยตรวจถี่ปีเว้นปี เรียกว่าเป็นสูตร "40-ปีเว้นปี" ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงที่ถูกใจองค์กรต่างๆที่ทำงานเกี่ยวกับมะเร็งเต้านม แต่ก็ยังไม่สะใจนักตรงที่ยังให้ตรวจห่างปีเว้นปีแทนที่จะเป็นตรวจทุกปีอย่างที่พวกหมอๆเขาอยากตรวจกัน 

    กล่าวโดยสรุป คำแนะนำมาตรฐานของวงการแพทย์วันนี้ในเรื่องการป้องกันมะเร็งเต้านมคือสูตร "40-ปีเว้นปี" แปลว่าเริ่มทำเมื่ออายุ 40 ปี แล้วทำปีเว้นปี ทำไปจนอายุครบ 75 ปี กรณีที่หมอของท่านแนะนำว่าควรทำทุกปีนั้นถือว่าเป็นคำแนะนำจากดุลพินิจของแพทย์เมื่อได้มองจากข้อมูลความเสี่ยงเฉพาะคนของผู้ป่วย ตัวท่านจะทำตามแบบตรวจทุกปีตามแพทย์แนะนำหรือจะเอาแค่สูตรสากลปีเว้นปีนั้นท่านก็ต้องใช้ดุลพินิจของท่านเอง 

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม 

1. US Preventive Services Task Force; Nicholson WK, Silverstein M, Wong JB, Barry MJ, Chelmow D, Coker TR, Davis EM, Jaén CR, Krousel-Wood M, Lee S, Li L, Mangione CM, Rao G, Ruiz JM, Stevermer JJ, Tsevat J, Underwood SM, Wiehe S. Screening for Breast Cancer: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA. 2024 Jun 11;331(22):1918-1930. doi: 10.1001/jama.2024.5534. Erratum in: JAMA. 2024 Sep 30. doi: 10.1001/jama.2024.19851. PMID: 38687503.