ปลายประสาทอักเสบจากเกลือต่ำและจากยาลดความดันเลือด
(ภาพวันนี้ / แดงทอดยอด)
(กรณีอ่านจาก fb กรุณาคลิกที่ภาพข้างล่างเพื่ออ่านบทความเต็ม)
เรียนคุณหมอสันต์
ผมเป็นเส้นเลือดหัวใจที่เส้นขวา 1 เส้น ปี 2559 เป็นโรคไตมีค่า creatinine 1.31 ตอนนี้มีอาการแสบผิวหนัง เท้าเจ็บเวลาเดินและยืน มีอาการนี้มาเป็นปี ไปหาหมอทำ mri ไขสันหลังก็ไม่พบสิ่งปกติ ทานยาแล้วไม่ดี หมอวินิฉัยว่าเป็นโรคปลายประสาท ทำรักษาที่โรงพยาบาล …
ยาที่กินอยู่มี Losatan 2.5mg Amlodipline 2.5 mg chlovas เศษหนึ่งส่วนสี่เม็ด ยังกินเกลือโซเดียม 4 เม็ด เนื่องจากค่าโซเดียมต่ำ เริ่มรักษาตั้งแต่ปี 2559 ผมพึ่งรักษาต่อมลูกหมาก กินยาต๋อมลูกหมาก อาการแสบผมเป็นตั้งแต่ต้นปีครับ
ผมอยากขอความช่วยเหลือครับ
……………………………………………………………………….
ตอบครับ
คุณให้ประวัติมากระท่อนกระแท่น แม้แต่อายุเท่าไหร่ สูงเท่าไหร่ น้ำหนักตัวเท่าไหร่ผมยังไม่รู้เลย แม้หมอที่ตรวจร่างกายผู้ป่วยที่ได้จับได้คลำเนื้อคนไข้ด้วยตัวเองหากมีข้อมูลประกอบแค่นี้ก็ยังให้การวินิจฉัยอะไรไม่ได้เลย อย่าว่าแต่ผมซึ่งอยู่ห่างไกลทางอากาศจะวินิจฉัยโรคของคุณได้อย่างไร แต่เอาเถอะ การจะสื่อสารกลับไปกลับมากว่าจะได้ข้อมูลครบมันลำบาก ผมจึงขออาศัยวิชา “เดาแอ็ก” ว่าปัญหาของคุณผมเรียงลำดับ (problems list) แล้วได้ดังนี้
1.. อาการปลายประสาทอักเสบ (neuropathy) ที่ยังไม่ทราบสาเหตุ
2.. โรคความดันเลือดสูง (เดาเอาจากการที่หมอให้ยาลดความดัน)
3. โรคไตชนิดกักโซเดียมไม่อยู่ (Salt loosing nephropathy) ทั้งนี้เดาเอาจากการที่หมอให้กินเกลือ
4. โรคหลอดเลือดหัวใจตีบหลังการเกิดกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน (เดาเอาจากการที่หมอเขาจับทำบอลลูนใส่ขดลวด)
โหลงโจ้ง สี่เรื่อง สื่ปัญหานี้มันพันกัน ยังไม่รู้ว่าอะไรเกิดจากอะไร การรักษาปัญหาหนึ่ง ไปก่อให้เกิดอีกปัญหาหนึ่ง ผมจะขอหยิบขึ้นมาสาธกเฉพาะปัญหาที่หนึ่งซึ่งทำให้คุณเป็นทุกข์มากที่สุดตอนนี้คืออาการปลายประสาทอักเสบ (neuropathy) มันมีความเป็นไปได้สูงมากที่จะเกิดจากสองกลไกต่อไปนี้
กลไกที่ 1. ยา Losartan ที่คุณกิน มันมีผลข้างเคียงทำให้คุณสูญเสียเกลือ (salt loosing) ความจริงจะเรียกว่าเป็นผลข้างเคียงก็ไม่เชิง เป็นกลไกการออกฤทธิ์หลักของมันเลยหละ กล่าวคือยานี้มันไประงับฮอร์โมนตัวหนึ่งชื่อ aldosterone ซึ่งมีหน้าที่หมุนปั๊มที่ไตเพื่อสูบเอาโซเดียมกลับจากปัสสาวะเข้ามาสู่ร่างกายแลกกับเอาโปตัสเซียมออกไป (sodium-potassium pump) เพราะวิธีกรองของเสียของไตปกตินั้นต้องขับเอาโซเดียมออกไปในปัสสาวะเป็นจำนวนมาก ปั๊มนี้ช่วยเอาโซเดียมที่ออกไปทางปัสสาวะแล้วกลับเข้ามาใช้ได้อีก พอยาไปอุดกลไกนี้ การสูญเสียโซเดียมก็เกิดขึ้นตามมา ซึ่งอาจสูญเสียมากจนเกิดภาวะโซเดียมต่ำ และภาวะโซเดียมต่ำนี้เป็นที่รู้กันดีอยู่แล้วว่าเป็นสาเหตุหนึ่งของอาการปลายประสาทอักเสบ
กลไกที่ 2. ยา Amlodipine ที่คุณกิน มันมีผลข้างเคียงให้เกิดอาการปลายประสาทอักเสบได้โดยตรง คุณไม่ต้องไปดูหลักฐานที่ไหนไกลดอก อ่านดูฉลากยานั่นแหละเขาก็เขียนไว้ แต่ตัวเล็กนะ คุณใช้แว่นขยายส่องดูก็จะเห็นเอง
การจะแก้ปัญหาปลายประสาทอักเสบก็ต้องเลิกยาสองตัวนี้ก่อน แต่จะเอาอะไรมาแทนยาสองตัวนี้ละ ยาสองตัวนี้เขาให้มาเพื่อรักษาความดันเลือดสูง คุณก็ต้องลดความดันเลือดของคุณลงโดยการเปลี่ยนวิธีกินวิธีใช้ชีวิตของคุณเอง กล่าวคือ (1) เปลี่ยนอาหารมากินพืชเป็นหลักให้ได้ผักวันละ 5 เสริฟ ผลไม้วันละ 5 เสริฟ (2) ถ้าอ้วนให้ลดน้ำหนัก (3) ออกกำลังกาย (4) เลิกกินเกลือเสีย
แต่การรักษาตัวเองทั้งสี่อย่างที่ผมแนะนำคุณนี้มันขัดกับที่หมอเขารักษาคุณอยู่ หมอรักษาคุณเขาเป็นคนละสาขากันและเขาไม่มีเวลาประสานงานกัน จะอ่านลายมือของกันและกันเขาก็อ่านไม่ออก จะเปิดคอมดูเวชระเบียนว่าหมอคนอื่นเขียนอะไรไว้ก็ไม่มีเวลา แถมบางโรงพยาบาลเปิดดูของกันไม่ได้อีกต่างหาก ก็จึงต้องต่างคนต่างรักษาคนไข้ไปแบบของใครของมันทั้งๆที่คนไข้เป็นคนเดียวกัน กล่าวคือคุณมีความดันเลือดสูงหมอหัวใจก็ให้ยาขับเกลือเพื่อลดความดันเลือด หมอไตพบว่าคุณโซเดียมต่ำสงสัยไตคุณเก็บเกลือไม่อยู่จึงให้คุณกินเกลือเพื่อเพิ่มเกลือ ผลการรักษาท้ายที่สุดจะเป็นอย่างไร..ม่ายรู้ แต่ที่แน่ๆตอนนี้คุณเป็นปลายประสาทอักเสบจากการรักษาโดยที่ความดันสูงก็ยังอยู่และไตก็ยังเก็บเกลือไม่ได้อยู่ดี
ดังนั้นคุณต้องทำตัวเป็นผู้ประสานสิบทิศ ด้านหนึ่งตัวเองทำตัวดีด้วยการเปลี่ยนวิธีกินวิธีใช้ชีวิตเพื่อให้ความดันเลือดลดลงอย่างที่ผมบอกข้างต้น อีกด้านหนึ่งปรึกษาหมอหัวใจที่จะลดแล้วเลิกใช้ยา Amlodipine และ Losartan เสีย อีกด้านหนึ่งปรึกษาหมอไตที่จะเลิกกินเกลือเสีย ผมรู้ว่างานนี้ไม่ง่าย เพราะหมอใหญ่ในโรงพยาบาลใหญ่ท่านก็มีองค์ของท่านคุณจะพูดกับท่านต้องไม่ไปทำให้องค์ของท่านกระทบกระเทือน ฮี่..ฮี่ มันน่าหนักใจอยู่ แต่หากคุณอยากจะหายจากปลายประสาทอักเสบ คุณต้องทำ
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
1. FDA. Review: could Losartan potassium cause Hyponatraemia?. Accessed at http://www.ehealthme.com/ds/losartan+potassium/hyponatraemia
2. Zhang Y, Li C, Huang L, Shen X, Zhao F, Wu C, Yan S. Relationship between Hyponatremia and Peripheral Neuropathy in Patients with Diabetes. J Diabetes Res. 2021 Aug 19;2021:9012887. doi: 10.1155/2021/9012887. PMID: 34458375; PMCID: PMC8397566.
3. Phillips BB, Muller BA. Severe neuromuscular complications possibly associated with amlodipine. Ann Pharmacother. 1998 Nov;32(11):1165-7. doi: 10.1345/aph.18082. PMID: 9825082.
