การตรวจคัดกรองมะเร็งต่างๆสำหรับหญิงอายุ 40 ปี

 

ก่อนตอบคำถามวันนี้ ขอป่าวประกาศว่าผมจะปิดเว็บไซท์ http://www.drsant.com เพื่อกลับไปใช้ https://visitdrsant.blogspot.com/ แทน ด้วยเหตุผลว่าทนคุณมิจ (ฉาชีพ) ทำการแฮ้กเว็บไซท์หมอสันต์อย่างเอาเป็นเอาตายไม่ไหว แฮ้กแล้วแก้ แก้แล้วแฮ้ก เขาแฮ้กเพราะเห็นคนอ่านแยะจึงจะดูดเอาผู้อ่านไปเข้าลิ้งค์ขายของที่เมืองจีนโน่น ร้อนถึงกูเกิ้ลเมื่อเห็นว่าถูกแฮ้กก็ปิดไม่ให้ค้นหาอ่านบทความข้างใน ทำให้ท่านผู้อ่านเดือดร้อนเขียนมาบ่นอยู่เรื่อย ต่อจากนี้ไปท่านอยากจะอ่านบทความให้ไปอ่านที่   https://visitdrsant.blogspot.com/ ทั้งของเก่าของใหม่ไปอยู่ที่นั่นหมด ส่วนท่านที่อ่านจากเฟซบุ้คนั้นยังคงอ่านได้จากเฟซบุ้คโดยตรงเหมือนเดิม

ทั้งนี้ตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป ผ่าง ผ่าง ผ่าง

..............................................

สวัสดีค่ะ คุณหมอสันต์

รบกวนสอบถามข้อมูล เรื่องการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก และการฉีดวัคซีน HPV สำหรับคนอายุ 40 ที่ยังไม่เคยมีเพศสัมพันธ์ค่ะ

- ปัจจุบันอายุกำลังจะครบ 40 ปี เกิดปี 2527 ส่วนสูง 158 น้ำหนัก 42 กก.

- ยังไม่เคยมีเพศสัมพันธ์ และยังไม่เคยมีสิ่งใดผ่านเข้าไปในช่องคลอดค่ะ

- ยังไม่เคยรับการตรวจภายใน

- เคยเข้าพบหมอสูติ 2 ครั้ง

ครั้งที่ 1: ในปี 2011 เนื่องจากเป็นเชื้อราในช่องคลอด ได้ขึ้นขาหยั่งให้หมอดู แต่หมอไม่ได้ใช้อุปกรณ์ใด ๆ และให้ยามาทา สาเหตุน่าจะเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อจากอุจจาระเนื่องจากสวนกาแฟ แล้วถ่ายเป็นน้ำทำให้กระเด็นไปสัมผัสช่องคลอด

ครั้งที่ 2 เนื่องจากมีอาการปวดท้องและมีไข้อ่อน ๆ เลยต้องตรวจหาสาเหตุ หลายแผนก รวมถึงสูติ คุณหมอสูติใช้การอัลตร้าซาวด์ และคลำมดลูก (ผ่านทางทวารหนัก) ไม่พบความผิดปกติ สรุปไม่เกี่ยวข้องกับสูติค่ะ

- ระยะเวลาที่มีประจำเดือนประมาณ 3-5 วัน (ระยะรอบเฉลี่ย 30 วัน) เวลาเป็นรอบเดือน มีอาการปวดท้องบ้าง แต่ไม่มาก (ไม่เคยถึงขั้นต้องทานยา) และจะมีอาการปวดท้อง แน่นท้อง และมีตกขาว 2-3 วัน (เช็คดูจะตรงกับช่วงไข่สุกหรือไข่ตก ทราบจาก Application ที่บันทึกการมีรอบเดือน)

คำถาม คือ

- ควรฉีดวัคซีน HPV หรือไม่คะ

- ในเคสของหนู ควรตรวจอะไรบ้าง และบ่อยแค่ไหนหลังจากนี้คะ

- กรณีตรวจ HPV DNA ควรตรวจด้วยตนเอง หรือไปให้แพทย์ตรวจ แบบที่ต้องใช้ spatula คะ

*ถ้าต้องฉีดวัคซีน ควรไปฉีดวัคซีนก่อนค่อยตรวจใด ๆ หรือก่อนไปยุ่งอะไรกับน้องเค้า หรือควรตรวจเลยคะ

**เท่าที่ดูแล้วมันแทบมองไม่เห็นช่องทางเข้าเลยค่ะ ไม่อยากยุ่งอะไรกับน้องเค้าเลย แต่ถ้าคุณหมอบอกว่าจำเป็นก็จะทำค่ะ^^

- ช่วงหลังมานี้ชอบมีอาการเหงื่อออกกลางคืนเวลานอน บางทีเหงื่อออกเต็มคอ เต็มหน้าอกเลยค่ะ แต่สักพักก็กลับมาหนาว (ปกติเป็นคนขี้หนาวค่ะ) ไม่ทราบว่าเกี่ยวกับอะไรได้บ้างคะ

ขอขอบคุณค่ะ

…………………………………………..

 

ตอบครับ

 

1.. ถามว่าเป็นหญิงที่ไม่เคยยุ่งกับชายเลยมาจนอายุ 40 ปี ต้องฉีดวัคซีนป้องกันไวรัส HPV (ซึ่งเป็น 70% ของต้นเหตุของมะเร็งปากมดลูก) ไหม ตอบว่า ไม่ต้องฉีดครับ

มาตรฐานคำแนะนำของสำนักมาตรฐานทุกสำนักรวมทั้ง วิทยาลัยสูตินรีแพทย์อเมริกัน (ACOG) แนะนำว่าวัคซีนป้องกันไวรัส HPV จะป้องกันมะเร็งปากมดลูกได้ดีที่สุดในเด็กทั้งหญิงและชายวัย 11-12 ปี แต่แนะนำว่าใครอยากฉีดวัคซีนก็ควรฉีดในช่วงอายุ 9-26 ปี

แม้ว่าวัคซีนนี้จะได้รับอนุมัติจากอย.สหรัฐให้ฉีดได้ในคนอายุไม่เกิน 26 แต่ไม่เกิน 45 ปี แต่เป็นการอนุมัติบนหลักฐานงานวิจัย FUTURE III ตีพิมพ์ในวารสาร Lancet  ซึ่งเอาคนอายุ 24-45 ปี จำนวน 3,817 คนโดยไม่เลือกว่ามีภูมิคุ้มกันหรือไม่มี ติดเชื้อแล้วหรือไม่ติด เอามาจับฉลากแบ่งเป็นสองกลุ่ม กลุ่มหนึ่งฉีดอีกกลุ่มหนึ่งไม่ฉีดวัคซีน (ยี่ห้อ Gardasil ) แล้วตามดู 4 ปี พบว่ากลุ่มที่ฉีดมีภูมิคุ้มกันโรคเพิ่มขึ้นแน่นอนและปลอดภัย แต่การเป็นมะเร็งปากมดลูก (CIN2/3) นั้นไม่ต่างกัน ดังนั้นในคำอนุมัติของ FDA จึงมีข้อบังคับให้ติดข้างฉลากว่า

"ข้อมูลไม่ได้ชี้ชัดว่า Gardasil ป้องกันมะเร็งระยะ CIN2/3 ที่เกิดจากเชื้อ HPV ในหญิงอายุเกิน 26 ปีได้"    

กล่าวโดยสรุปคือหมอสันต์แนะนำว่าวัคซีนนี้ควรฉีดสำหรับคนอายุ 9-26 ปี หากอายุเกินนั้นประโยชน์ยังไม่ชัดเจน ยังไม่ควรฉีด แต่หากใครมีความชอบส่วนตัวอยากจะฉีดก็ไปขอหมอเขาฉีดได้ เอาแบบที่ชอบที่ชอบเลยครับ แต่ว่าออกเงินเองนะ เพราะของฟรีจากรัฐบาลมีให้เฉพาะหญิงอายุ 11-20 ปี (ป.5 - มหาลัยปี 2) เท่านั้น

 

2.. ถามว่าหญิงบริสุทธิ์อายุ 40 ปีควรตรวจอะไรด้วยความถี่แค่ไหนในแง่ของการป้องกันมะเร็ง ตอบว่าไม่ว่าจะเป็นหญิงบริสุทธิ์ หรือหญิงมีประสบการณ์ ก็ใช้หลักเดียวกันในการตรวจคัดกรอง คือ

2.1 เพื่อป้องกันมะเร็งเต้านม ACOG แนะนำว่าควร (1) ตรวจเอ็กซเรย์เต้านม (mammogram) ทุก 1-2 ปี ในช่วงอายุ 40-75 ปี (2) รักษาน้ำหนักไม่ให้อ้วน (3) ลดหรือเลิกการดื่มแอลกอฮอล์

 

2.2 เพื่อป้องกันมะเร็งลำไส้ใหญ่ คณะทำงานป้องกันโรครัฐบาลอเมริกัน (USPSTF) แนะนำว่า (1) ควรเริ่มตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ (เช่นส่องตรวจสำไส้ใหญ่ – colonoscopy ทุก 10 ปี) ในช่วงอายุ 50-75 ปี (2) ควรลดการกินเนื้อของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมและเนื้อที่ผ่านการบ่ม (เช่น ไส้กรอก เบคอน แฮม) (3) ควรกินผักผลไม้ให้ได้อย่างน้อยวันละ 2-3 ถ้วย

2.3 เพื่อป้องกันมะเร็งปากมดลูก ACS แนะนำให้ตรวจ HPV testing ทุก 5 ปี ในช่วงอายุ 25-65 ปี นี่เป็นวิธีที่มีความไวดีที่สุดและมาแทนที่วิธีเก่าที่เรียกว่าทำแป๊ป (Pap smear) การทำ HPV testing ทำได้สองแบบ คือ

วิธีที่ 1. ไปหาหมอสูตินรีเวช ขึ้นขาหยั่ง ให้หมอใส่เครื่องถ่างช่องคลอด (speculum) เพื่อเอาอุปกรณ์เข้าไปเก็บตัวอย่างเยื่อเมือกปากมดลูก

วิธีที่ 2. เก็บตัวอย่างด้วยตนเอง (self collection) โดยซื้อชุดตรวจมา สอดอุปกรณ์เข้าไปในช่องคลอดเพื่อเก็บตัวอย่างจากช่องคลอดด้วยตนเองแล้วส่งไปให้เขาตรวจทางไปรษณีย์

สำหรับคุณซึ่งเล่าเองว่าเคยสำรวจพื้นที่ส่วนตัวแล้วพบว่าหาทางเข้ายากมาก ผมแนะนำว่าไปใช้บริการของสูตินรีแพทย์จะดีที่สุดครับ เพราะย่านนั้นคนไม่ชำนาญพื้นที่ไม่ควรเข้าไปยุ่มย่ามเนื่องมีทางเข้าหลายทางไม่รู้ทางไหนเป็นทางไหน สมัยผมทำงานอยู่เมืองนอก เพื่อนที่เป็นหมอสูตินรีแพทย์คนหนึ่งเล่าว่าผู้ป่วยเด็กนักเรียนหญิงคนหนึ่งมาหาด้วยอาการว่าเธอทำการสำรวจค้นหาด้วยอุปกรณ์ (แท่งดินสอ) แล้วทำอุปกรณ์หายเอากลับคืนไม่ได้ ตรวจภายในก็ไม่พบอะไร เอ็กซเรย์ดูก็ไม่เห็น ต้องฉีดสารทึบรังสีเข้าไปในหลอดเลือดดำเพื่อดูระบบขับปัสสาวะ (IVP) จึงเห็นแท่งดินสอลอยเท้งเต้งเด่นเป็นสง่าอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ หิ..หิ

4.. ถามว่าหญิงวัย 40 ชอบเหงื่อออกกลางคืนเวลานอน บางทีเหงื่อออกเต็มคอ เต็มหน้าอกเลยค่ะ แต่สักพักก็กลับมาหนาว เกี่ยวกับอะไรบ้าง ตอบว่าเกี่ยวกับเลือดจะไปลมจะมาครับ แต่มีความเป็นได้นิดหนึ่งที่จะเกิดจากต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป กรณีการเป็นเลือดจะไปลมจะมา คุณไม่ต้องทำอะไรนอกจากทำใจอย่างเดียว กรณีการเป็นไฮเปอร์ไทรอยด์ สิ่งพึงทำคือในการตรวจสุขภาพประจำปีครั้งหน้า ให้ขอหมอตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ (TSH, FT4) ด้วยก็จะเป็นการรอบคอบดีครับ

จบคำถาม จบข่าว

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

บรรณานุกรม

1.     Munoz N et al. Safety, immunogenicity, and efficacy of quadrivalent human papillomavirus (types 6, 11, 16, 18) recombinant vaccine in women aged 24–45 years: a randomised, double-blind trial. Lancet 2009; 373: 1949–5