ถามเรื่องวัคซีนรักษามะเร็งไตระยะท้ายๆ
 |
| งานสลักประตูบ้านที่เชียงใหม่ |
เรียนคุณหมอสันต์ที่เคารพ
สามีเป็นมะเร็งไตชนิด Clear Cell Carcinoma หมอทำผ่าตัดแล้วเอาออกได้ไม่หมด แม้แต่จะตัดไตออกก็ตัดไม่ได้ และว่าเป็น stage III แล้ว ขณะนี้ได้ยาเคมีบำบัดไปหนึ่งคอร์สแล้วแต่ไม่มีการสนองตอบในแง่ของการหดตัวของเนื้องอกเที่เหลือเลย ดิฉันอ่านพบว่ามีการใช้วัคซีนเฉพาะตัวรักษามะเร็งไตระยะท้ายๆได้ผลดี ถามหมอหมอบอกว่าไม่มี แต่ดิฉันอ่านเจอว่ามีแน่นอนแต่จำไม่ได้แล้วว่าอ่านจากที่ไหน อยากปรึกษาหมอสันต์ว่าหากจะไปรักษามะเร็งไตด้วยวัคซีนบ้าง ต้องไปที่ไหนคะ และผลการรักษาดีไหม
ขอบพระคุณค่ะ
................................................
ตอบครับ
1. ก่อนอื่นขอพูดถึงมะเร็งไตชนิด clear cell renal cell carcinoma (ccRCC) ว่ามันเป็นเซลล์มะเร็งหน้าตาใสๆสมชื่อ ก่อกำเนิดมาจากเยื่อบุท่อกรองปัสสาวะในไตนั่นเองและประกอบเป็นมะเร็งไตที่พบบ่อยที่สุด เป็นมะเร็งที่ดื้อต่อเคมีบำบัด ไม่สนองตอบต่อรังสีรักษา การรักษามาตรฐานจึงหวังพึ่งแต่การตัดเอาออกเท่านั้น หากจำเป็นต้องตัดไตออกไปด้วยทั้งข้างก็ต้องทำ
2. ถามว่ามีวิธีรักษามะเร็งไตด้วยการใช้วัคซีนเฉพาะตัว (personalized vaccine) ไหม ตอบว่ามีวิธีรักษาอยู่ แต่มันอยู่ในขั้นการทำวิจัย ตรงนี้ขอแยกอธิบายสองเรื่องนะ
เรื่องที่หนึ่ง personalized vaccine แปลว่าการทำวัคซีนโดยการเอาเซลล์มะเร็งของคนผู้นั้นซึ่งหมอผ่าตัดออกมาได้เป็นก้อนเนื้อเหน่งๆ เอามาบดๆบ้าง สกัดๆบ้าง แล้วคัดแยกเอาเฉพาะส่วนที่เป็นเอกลักษณ์ของโมเลกุลเซลล์มะเร็งชนิดนั้นมาทำเป็นวัคซีน เรียกว่า neoantigen แล้วฉีดกลับเข้าไปในร่ายของคนผู้นั้นอีกที เพื่อให้ระบบภูมิคุ้มกันสร้างภูมิต้านทาน (antibody) ที่จำเพาะเจาะจงทำลายเซลล์มะเร็งชนิดนั้นขึ้นมา
เรื่องที่สอง ที่ว่าการใช้วัคซีนเฉพาะตัวเพื่อรักษามะเร็งไตนี้อยู่ในระหว่างการทดลองก็คือมันอยู่ในขั้นเอาทดลองฉีดใส่คนจำนวนน้อยๆก่อนเพื่อประเมินความปลอดภัย เรียกว่าเป็นการวิจัยในคนขั้นที่ 1 จากทั้งหมดที่ต้องทำกันให้ครบ 3 ขั้น พูดง่ายๆว่าหนทางยังอีกยาวไกลอยู่ งานวิจัยนี้ทำกันที่สถาบัน Dana-Faber
อย่างไรก็ตาม ไหนๆก็พูดถึงวัคซีนรักษามะเร็งไตแล้ว มาพูดถึงผลการวิจัยในขั้นที่ 1 นี้เสียหน่อยก็ดีนะ ในส่วนของความปลอดภัยนั้นไม่มีปัญหา ปลอดภัยดี แต่ที่น่าตื่นเต้นคือมันสร้างภูมิคุ้มกันต่อต้านเซลล์มะเร็งไตได้จริงๆ ชนิดที่ว่าอาสาสมัครที่ใช้วัคซีนนี้รวม 9 คนอยู่รอดปลอดมะเร็งมาได้ทุกคน เฉลี่ยอยู่แบบปลอดมะเร็งมาได้แล้ว 34.7 เดือน ซึ่งนับว่าเป็นสถิติที่หรูเริ่ดที่สุดที่เคยมีมาสำหรับมะเร็งไตระยะสามและสี่
3. ถามว่าวัคซีนรักษามะเร็งไตได้ผลดีจริงไหม จะไปหาฉีดได้ที่ไหน ตอบว่าท่ามันจะดีเอามากๆ เพียงแต่เขายังไม่มีรักษาคนไข้ทั่วไปครับ ต้องลุ้นรอไปก่อน ออกมาใช้ได้จริงเมื่อไหนก็ค่อยไปหาฉีดกันเมื่อนั้น
4. ถามว่าในระหว่างนี้จะมีอะไรช่วยได้บ้าง ตอบว่าก็ต้องดูแลระบบภูมิคุ้มกันของคุณให้ดีแหละครับ เพราะมะเร็งไตเป็นมะเร็งที่สัมพันธ์ลึกซึ้งกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย เรียกว่าเมื่อระบบภูมิคุ้มกันเปลี่ยนจากขี้เกียจเป็นขยันเมื่อใดมะเร็งไตก็หายได้ทันทีไม่ว่าจะอยู่ระยะไหน กลไกที่ระบบภูมิคุ้มกันทำงานนี้มีหลายกลไก เช่น
(1) กลไกการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ คือถ้าไปเร่งระบบประสาทอัตโนมัติมากเช่นเครียดมากกลัวมากภูมิคุ้มกันก็เจ๊ง
(2) กลไกส่งโมเลกุลข่าวสาร (neuropeptide) จากสมองไปกำกับเม็ดเลือดขาว กล่าวคือยามที่สุขสมองก็กระตุ้นเม็ดเลือดขาวให้ขยันทำงานเก็บกินเซลล์มะเร็ง ยามทุกข์สมองก็กดเม็ดเลือดขาวให้ขี้เกียจ
(3) กลไกโมเลกุลจากอาหารเข้าไปเพิ่มหรือลดการทำงานของภุมิคุ้มกัน ซึ่งเป็นที่รู้กันดีว่าอาหารเนื้อสัตว์ที่ผ่านการบ่มและเนื้อของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมสัมพันธ์กับการเป็นมะเร็งมากขึ้น
(4) กลไกสารต้านอนุมูลอิสระช่วยการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ดังนั้นคุณก็ต้องขยันกินพืชผักผลไม้หลากสีหลากรสและขยันออกแดดให้ได้เมลาโทนินและวิตามินดีให้มากขึ้น เป็นต้น
(5) กลไกการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันด้วยการออกกำลังกาย
ทั้งห้าอย่างนี้ล้วนมีผลมาจากคนละทิศคนละทาง คุณก็ต้องตั้งใจดูแลทั้งห้าอย่างนี้ให้ดี
5. ข้อนี้คุณไม่ได้ถามแต่ผมแถมให้ คือเมื่อเป็นมะเร็งสิ่งที่คุณต้องสร้างขึ้นคือกำลังใจหรือพลังชีวิต กำลังใจสร้างขึ้นได้จาก
(1) การมองโลกแง่ดี ไม่กลัวอะไร เพราะกลัวคือมองโลกแง่ร้าย
(2) การยอมรับให้ทุกอย่างผ่านเข้ามาและผ่านออกไป มาดีมาร้ายยอมรับหมด ไม่หนีอะไร ไม่วิ่งหาอะไร ที่กำลังมีอยู่เป็นอยู่นี้โอเคแล้ว
(3) หัดไว้ใจจักรวาลเสียบ้าง หิ หิ อาจเป็นคำแนะนำกึ่งงี่เง่าหาฝั่งไม่เจอ แต่มันเวอร์คนะ ไว้ใจจักรวาลหมายความว่าคุณเป็นส่วนหนึ่งของจักรวาลนี้ จักรวาลนี้เป็นพ่อแม่ที่แท้จริงของคุณ ให้คุณเชื่อในจักรวาลนี้อย่างไม่มีเงื่อนไข จนความกลัวของคุณเหลือ 0% แล้วทุกอย่างจะดีเอง เพราะชีวิตของใครก็ตาม เมื่อความกลัวเหลือ 0 มันจะเป็นชีวิตที่จ๊าบ..บ ที่สุด ท็อปฟอร์มที่สุด ไม่ว่าจะเป็นหรือไม่เป็นมะเร็งอยู่ก็ตาม
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
- David A. Braun, Giorgia Moranzoni, Vipheaviny Chea, Bradley A. McGregor, Eryn Blass, Chloe R. Tu, Allison P. Vanasse, Cleo Forman, Juliet Forman, Alexander B. Afeyan, Nicholas R. Schindler, Yiwen Liu, Shuqiang Li, Jackson Southard, Steven L. Chang, Michelle S. Hirsch, Nicole R. LeBoeuf, Oriol Olive, Ambica Mehndiratta, Haley Greenslade, Keerthi Shetty, Susan Klaeger, Siranush Sarkizova, Christina B. Pedersen, Matthew Mossanen, Isabel Carulli, Anna Tarren, Joseph Duke-Cohan, Alexis A. Howard, J. Bryan Iorgulescu, Bohoon Shim, Jeremy M. Simon, Sabina Signoretti, Jon C. Aster, Liudmila Elagina, Steven A. Carr, Ignaty Leshchiner, Gad Getz, Stacey Gabriel, Nir Hacohen, Lars R. Olsen, Giacomo Oliveira, Donna S. Neuberg, Kenneth J. Livak, Sachet A. Shukla, Edward F. Fritsch, Catherine J. Wu, Derin B. Keskin, Patrick A. Ott, Toni K. Choueiri. A neoantigen vaccine generates antitumour immunity in renal cell carcinoma. Nature, 2025; DOI: 10.1038/s41586-024-08507-5
.GIF)
