คุชิ่งซินโดรม (Cushing syndrome)
สวัสดีค่ะคุณหมอ
อยากจะสอบถามว่ามีอาการบริเวณเหนือสะดือ ใต้หน้าอก (ไม่รู้เรียกว่าอะไร) มันจะมีอาการจุก แน่น อืดๆ แม้ไม่ได้ทานเยอะ และจะรู้สึกจุกๆเวลานั่ง จึงต้องนั่งหลังตรงๆเพราะมันจะไม่จุก นอกจากนี้สีผิวจากผิวขาวๆ ผิวก็คล้ำลงกว่าเดิม และผิวมันจะลายๆด้วยค่ะ และเนื้อตัวก็เหนียวง่าย ผมและหน้าก็มันมากกว่าแต่ก่อนมาก และผมจากที่เคยหนาๆตอนนี้นี้มันก็ร่วงและบางมากกว่าแต่ก่อนมาก อาการเหล่านี้เป็นมาได้ปีกว่าแล้ว จึงอยากถามว่าอาการข้างต้นนี้มันจะเป็นสาเหตุของโรคอะไรได้บ้างค่ะ และถ้าไปตรวจควรจะบอกกับแพทย์ว่าอย่างไรดี เพื่อที่จะได้ตรวจได้ตรงจุดที่สุด เพราะเคยตรวจมาหลายครั้งแล้ว ก็ยังไม่เจอสาเหตุซักที ว่าเป็นอะไรกันแน่ค่ะ คุณหมอช่วยตอบด้วยนะค่ะ ร้อนใจมากเลยค่ะ ขอบคุณค่ะ
……………………………………
ตอบครับ
อาการที่สีผิวคล้ำลงและเกิดลายบนผิว (striae) เหมือนคนท้อง มีเหตุได้อย่างหนึ่งคือเกิดจากสะเตียรอยด์ เช่นเดียวกับอาการจุกแน่นท้อง ก็เกิดจากการระคายเคืองผิวกระเพาะอาหารโดยสะเตียรอยด์ได้เช่นกัน อาการที่ผิวมัน หน้ามัน ผมร่วง เป็นอาการของการมีฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) มากขึ้น ทั้งการเพิ่มขึ้นของสะเตียรอยด์ และแอนโดรเจน พบได้พร้อมกันในโรคชื่อ “คุชิ่งซินโดรม (Cushing syndrome)” ซึ่งเกิดจากการมีเหตุอะไรสักอย่าง (เช่นเนื้องอก) ทำให้ต่อมหมวกไตผลิตฮอร์โมนมากขึ้น ผมแนะนำให้คุณไปตรวจประเมินอย่างละเอียดโดยหมอโรคต่อมไร้ท่อ ที่คลินิกต่อมไร้ท่อ (endocrinology clinic) ของรพ.ใดรพ.หนึ่งจะดีที่สุดครับ คุณอาจจะเป็นหรือไม่เป็นอย่างที่ผมคาดเดาก็ได้
สำหรับท่านผู้อ่านทั่วไป ไหนๆก็มีโอกาสได้พาดพิงถึงคุชิ่งซินโดรมแล้วผมขอเล่าเรื่องโรคนี้ให้ฟังสั้นๆนะครับ
Cushing Syndrome คือภาวะที่มีสะเตียรอยด์เกิดขึ้นมากผิดปกติในร่างกาย จะด้วยได้รับจากภายนอกเช่นจากยาหม้อ ยาเมือง ยาลูกกลอน หรือมีเนื้องอกที่ต่อมหมวกไตซึ่งสร้างฮอร์โมนตัวนี้มากผิดปกติก็ตาม บางครั้งเนื้องอกเกิดขึ้นที่ต่อมใต้สมองและผลิตฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไต (ACTH) ขึ้นมามากผิดปกติ ทำให้ไตผลิตสะเตียรอยด์มากตามไปด้วย กรณีอย่างหลังนี้เรียกว่า Cushing disease
อาการ ของคุชิ่งซินโดรมคืออ้วนขึ้นแต่อ้วนแต่ส่วนบน หน้ามนเป็นพระจันทร์ (moon face) หน้าแดงแก้มแดง มีไขมันพอกที่เหนือกระดูกไหปลาล้าและหลังจนเหมือนมีหนอกอย่างควาย (buffalo hump) ผิวหนังสีคล้ำขึ้น ผิวแตกลาย เกิดจ้ำเลือดง่าย ชั้นผิวหนังบางขึ้น กล้ามเนื้อส่วนโคนแขนโคนขาอ่อนแรง จนชั้นแต่จะขึ้นบันไดหรือยกมือขึ้นก็ยังยาก ประจำเดือนก็ขาดๆหายๆไม่สม่ำเสมอ หรือไม่มา หรือเป็นหมัน มีปัญหาทางจิตใจด้วย ซึมเศร้า สมองเสื่อม อารมณ์แปรปรวน ความดันก็ขึ้น เป็นเบาหวานง่าย แผลหายช้า ติดเชื้อง่าย กระดูกพรุน หรือกระดูกหัก คนที่มีการผลิตฮอร์โมนเพศชายมากก็จะมีสิว มีหน้ามัน ผมร่วง เสียงแหบ ขนขึ้นตามแบบผู้ชาย ส่วนคนที่มีสาเหตุจากเนื้องอกในสมอง (cushing disease) ก็อาจมีอาการรวมของต่อมอื่นๆด้วยเช่น ปัสสาวะมาก น้ำนมไหล การมองเห็นเสียไป เป็นไฮโปไทรอยด์ หรือหมดสมรรถนะทางเพศ เป็นต้น
การวินิจฉัย ว่าเป็นโรคนี้กรณีได้รับสเตียรอยด์จากภายนอกเช่นกินยาหม้อยาลูกกลอนก็ง่าย แต่กรณีร่างกายเกิดสะเตียรอยด์จากภายในต้องพิสูจน์ทางแล็บให้ได้ว่ามีการสร้างสะเตียรอยด์ขึ้นในร่างกาย (คอร์ติซอล) มากกว่าปกติจริง ซึ่งมีสี่วิธีคือ
1. อาจจะด้วยการตรวจหาคอร์ติซอลในปัสสาวะซึ่งเก็บนานหนึ่งวันเต็ม (free urinary cortisol - UFC) หรือ
2. อาจใช้วิธีฉีดเด็กซาเมทาโซนไปบล็อกสมองไม่ให้ผลิตฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไตแล้วดูว่าระดับสะเตียรอยด์ลดลงหรือไม่ เพราะเมื่อไม่มีฮอร์โมนกระตุ้น ต่อมหมวกไตต้องลดการผลิตสะเตียรอยด์ลง ถ้าสะเตียรอยด์ไม่ลด แสดงว่ามีเนื้องอกหรืออะไรอย่างอื่นมาช่วยผลิตด้วย
3. เจาะเลือดหรือตรวจน้ำลายดูระดับคอร์ติซอลตอนห้าทุ่ม เพราะรอบปกติของร่างกายจะผลิตสะเตียรอยด์ต่ำสุดในตอนดึก
4. ฉีดเด็กซาเมทาโซนไปบล็อกการปล่อยฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไตแล้วเจาะดูระดับสะเตียรอยด์(คอร์ติซอล) หลังจากนั้นจึงฉีดฮอร์โมน CRH ซึ่งกระตุ้นต่อมใต้สมองให้ปล่อยฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไต (ACTH) แล้วเจาะดูระดับคอร์ติซอลอีกที วิธีนี้เรียกว่า dexamethasont – CRH test
เมื่อพิสูจน์ได้ว่าเป็นคุชิ่งซินโดรมแล้ว ก็ต้องมาหาสาเหตุด้วยการตรวจภาพต่อมหมวกไตด้วย CT หรือ MRI เพื่อดูว่ามีเนื้องอกหรือไม่ ในกรณีที่สงสัยก็อาจจะตรวจภาพของต่อมใต้สมองด้วย
การรักษา กรณีได้รับสะเตียรอยด์จากภายนอก เช่นยาหม้อยาเมืองยาลูกกลอน ก็เลิกกินซะ กรณีสะเตียรอยด์เกิดจากเนื้องอกภายใน ก็รักษาด้วยการผ่าตัดออก
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
.................................................
2 เมย. 55
สวัสดีค่ะคุณหมอ
ตอนนี้ได้รับการผ่าตัดเนื้
คุณหมอมีวิธีอะไรที่จะช่วยให้ต่
ขอบคุณค่ะ
อยากจะสอบถามว่ามีอาการบริเวณเหนือสะดือ ใต้หน้าอก (ไม่รู้เรียกว่าอะไร) มันจะมีอาการจุก แน่น อืดๆ แม้ไม่ได้ทานเยอะ และจะรู้สึกจุกๆเวลานั่ง จึงต้องนั่งหลังตรงๆเพราะมันจะไม่จุก นอกจากนี้สีผิวจากผิวขาวๆ ผิวก็คล้ำลงกว่าเดิม และผิวมันจะลายๆด้วยค่ะ และเนื้อตัวก็เหนียวง่าย ผมและหน้าก็มันมากกว่าแต่ก่อนมาก และผมจากที่เคยหนาๆตอนนี้นี้มันก็ร่วงและบางมากกว่าแต่ก่อนมาก อาการเหล่านี้เป็นมาได้ปีกว่าแล้ว จึงอยากถามว่าอาการข้างต้นนี้มันจะเป็นสาเหตุของโรคอะไรได้บ้างค่ะ และถ้าไปตรวจควรจะบอกกับแพทย์ว่าอย่างไรดี เพื่อที่จะได้ตรวจได้ตรงจุดที่สุด เพราะเคยตรวจมาหลายครั้งแล้ว ก็ยังไม่เจอสาเหตุซักที ว่าเป็นอะไรกันแน่ค่ะ คุณหมอช่วยตอบด้วยนะค่ะ ร้อนใจมากเลยค่ะ ขอบคุณค่ะ
……………………………………
ตอบครับ
อาการที่สีผิวคล้ำลงและเกิดลายบนผิว (striae) เหมือนคนท้อง มีเหตุได้อย่างหนึ่งคือเกิดจากสะเตียรอยด์ เช่นเดียวกับอาการจุกแน่นท้อง ก็เกิดจากการระคายเคืองผิวกระเพาะอาหารโดยสะเตียรอยด์ได้เช่นกัน อาการที่ผิวมัน หน้ามัน ผมร่วง เป็นอาการของการมีฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) มากขึ้น ทั้งการเพิ่มขึ้นของสะเตียรอยด์ และแอนโดรเจน พบได้พร้อมกันในโรคชื่อ “คุชิ่งซินโดรม (Cushing syndrome)” ซึ่งเกิดจากการมีเหตุอะไรสักอย่าง (เช่นเนื้องอก) ทำให้ต่อมหมวกไตผลิตฮอร์โมนมากขึ้น ผมแนะนำให้คุณไปตรวจประเมินอย่างละเอียดโดยหมอโรคต่อมไร้ท่อ ที่คลินิกต่อมไร้ท่อ (endocrinology clinic) ของรพ.ใดรพ.หนึ่งจะดีที่สุดครับ คุณอาจจะเป็นหรือไม่เป็นอย่างที่ผมคาดเดาก็ได้
สำหรับท่านผู้อ่านทั่วไป ไหนๆก็มีโอกาสได้พาดพิงถึงคุชิ่งซินโดรมแล้วผมขอเล่าเรื่องโรคนี้ให้ฟังสั้นๆนะครับ
Cushing Syndrome คือภาวะที่มีสะเตียรอยด์เกิดขึ้นมากผิดปกติในร่างกาย จะด้วยได้รับจากภายนอกเช่นจากยาหม้อ ยาเมือง ยาลูกกลอน หรือมีเนื้องอกที่ต่อมหมวกไตซึ่งสร้างฮอร์โมนตัวนี้มากผิดปกติก็ตาม บางครั้งเนื้องอกเกิดขึ้นที่ต่อมใต้สมองและผลิตฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไต (ACTH) ขึ้นมามากผิดปกติ ทำให้ไตผลิตสะเตียรอยด์มากตามไปด้วย กรณีอย่างหลังนี้เรียกว่า Cushing disease
อาการ ของคุชิ่งซินโดรมคืออ้วนขึ้นแต่อ้วนแต่ส่วนบน หน้ามนเป็นพระจันทร์ (moon face) หน้าแดงแก้มแดง มีไขมันพอกที่เหนือกระดูกไหปลาล้าและหลังจนเหมือนมีหนอกอย่างควาย (buffalo hump) ผิวหนังสีคล้ำขึ้น ผิวแตกลาย เกิดจ้ำเลือดง่าย ชั้นผิวหนังบางขึ้น กล้ามเนื้อส่วนโคนแขนโคนขาอ่อนแรง จนชั้นแต่จะขึ้นบันไดหรือยกมือขึ้นก็ยังยาก ประจำเดือนก็ขาดๆหายๆไม่สม่ำเสมอ หรือไม่มา หรือเป็นหมัน มีปัญหาทางจิตใจด้วย ซึมเศร้า สมองเสื่อม อารมณ์แปรปรวน ความดันก็ขึ้น เป็นเบาหวานง่าย แผลหายช้า ติดเชื้อง่าย กระดูกพรุน หรือกระดูกหัก คนที่มีการผลิตฮอร์โมนเพศชายมากก็จะมีสิว มีหน้ามัน ผมร่วง เสียงแหบ ขนขึ้นตามแบบผู้ชาย ส่วนคนที่มีสาเหตุจากเนื้องอกในสมอง (cushing disease) ก็อาจมีอาการรวมของต่อมอื่นๆด้วยเช่น ปัสสาวะมาก น้ำนมไหล การมองเห็นเสียไป เป็นไฮโปไทรอยด์ หรือหมดสมรรถนะทางเพศ เป็นต้น
การวินิจฉัย ว่าเป็นโรคนี้กรณีได้รับสเตียรอยด์จากภายนอกเช่นกินยาหม้อยาลูกกลอนก็ง่าย แต่กรณีร่างกายเกิดสะเตียรอยด์จากภายในต้องพิสูจน์ทางแล็บให้ได้ว่ามีการสร้างสะเตียรอยด์ขึ้นในร่างกาย (คอร์ติซอล) มากกว่าปกติจริง ซึ่งมีสี่วิธีคือ
1. อาจจะด้วยการตรวจหาคอร์ติซอลในปัสสาวะซึ่งเก็บนานหนึ่งวันเต็ม (free urinary cortisol - UFC) หรือ
2. อาจใช้วิธีฉีดเด็กซาเมทาโซนไปบล็อกสมองไม่ให้ผลิตฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไตแล้วดูว่าระดับสะเตียรอยด์ลดลงหรือไม่ เพราะเมื่อไม่มีฮอร์โมนกระตุ้น ต่อมหมวกไตต้องลดการผลิตสะเตียรอยด์ลง ถ้าสะเตียรอยด์ไม่ลด แสดงว่ามีเนื้องอกหรืออะไรอย่างอื่นมาช่วยผลิตด้วย
3. เจาะเลือดหรือตรวจน้ำลายดูระดับคอร์ติซอลตอนห้าทุ่ม เพราะรอบปกติของร่างกายจะผลิตสะเตียรอยด์ต่ำสุดในตอนดึก
4. ฉีดเด็กซาเมทาโซนไปบล็อกการปล่อยฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไตแล้วเจาะดูระดับสะเตียรอยด์(คอร์ติซอล) หลังจากนั้นจึงฉีดฮอร์โมน CRH ซึ่งกระตุ้นต่อมใต้สมองให้ปล่อยฮอร์โมนกระตุ้นต่อมหมวกไต (ACTH) แล้วเจาะดูระดับคอร์ติซอลอีกที วิธีนี้เรียกว่า dexamethasont – CRH test
เมื่อพิสูจน์ได้ว่าเป็นคุชิ่งซินโดรมแล้ว ก็ต้องมาหาสาเหตุด้วยการตรวจภาพต่อมหมวกไตด้วย CT หรือ MRI เพื่อดูว่ามีเนื้องอกหรือไม่ ในกรณีที่สงสัยก็อาจจะตรวจภาพของต่อมใต้สมองด้วย
การรักษา กรณีได้รับสะเตียรอยด์จากภายนอก เช่นยาหม้อยาเมืองยาลูกกลอน ก็เลิกกินซะ กรณีสะเตียรอยด์เกิดจากเนื้องอกภายใน ก็รักษาด้วยการผ่าตัดออก
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
.................................................
2 เมย. 55
สวัสดีค่ะคุณหมอ
ตอนนี้ได้รับการผ่าตัดเนื้
คุณหมอมีวิธีอะไรที่จะช่วยให้ต่
ขอบคุณค่ะ
