การฉีดซีเมนต์ซ่อมกระดูก (bone cement) แก้หลังค่อม
คุณหมอส้นต์คะ
คุณแม่อายุ 78 ปี มีอาการหลังค่อมมาหลายเดือน ต่อมามีอาการปวดหลัง พาไปหาหมอกระดูก หมอได้เอ็กซเรย์ดูแล้วพบว่าเป็นกระดูกสันหลังหัก ได้ให้ยาแก้ปวดแก้อักเสบเช่นโวลตาเร็น อาร์คอกเซีย นอร์เจสิก แต่อาการก็ยังมีมากอยู่ หมอกระดูกแนะนำว่าทางเลือกที่เหลืออยู่คือฉีดซีเมนต์เข้าไปซ่อมกระดูกที่หัก แต่ดิฉันไม่แน่ใจว่าควรให้คุณแม่ฉีดดีหรือไม่ เพราะฟังตามที่หมอกระดูกพูดดูเหมือนจะมีแต่ข้อดีที่จะทำให้หายปวด โดยบอกว่ามีความเสี่ยงน้อยมาก ดิฉันอยากฟังความเห็นจากหมอสันต์ค่ะ
.......................................
ตอบครับ
1. โรคที่คุณแม่คุณเป็นนั้นหมอเรียกว่า compression fracture of spine ผมขอแปลว่า "ปล้องกระดูกสันหลังยุบตัว" ก็แล้วกันนะ เพราะถ้าแปลว่ากระดูกสันหลังหักมันฟังเหมือนไปโดนใครตีมาจนหลังหักแบบไม้ไผ่หักครึ่งท่อนดังโพล๊ะ ซึ่งความจริงมันไม่ได้เป็นอย่างนั้น
2. การรักษาด้วยวิธีฉีดซีเมนต์ซ่อมกระดูก (bone cement) เข้าไปยกปล้องกระดูกให้มันกระดกกลับขึ้นมาใหม่ ทางการแพทย์เรียกว่าการตกแต่งปล้องกระดูกสันหลัง (vetebroplasty) สารที่ใช้ฉีดเป็นสารสังเคราะห์ที่อยู่ในร่างกายได้ ไม่ใช่ซีเมนต์แบบที่ใช้โบกปูนสร้างตึกนะครับ ประเด็นคือ วิธีนี้ได้ผลหรือไม่ สมัยก่อนเราเชื่อว่าได้ผลเพราะเมื่อวัดเทียบระหว่างคนที่ฉีดกับไม่ฉีดแล้ว สถิติบอกว่าคนที่ฉีดซีเมนต์ปวดน้อยลงมากกว่า แต่ต่อมาได้มีการทำวิจัยแบบเย้ยฟ้าท้าดินซึ่งตีพิมพ์ในวารสารนิวอิงแลนด์เมื่อสองปีก่อน ที่ว่าเย้ยฟ้าท้าดินคือเป็นการวิจัยผ่าตัดหลอก (sham surgery) คือเอาคนไข้โรคนี้มา 78 คน จับฉลากแบ่งเป็นสองกลุ่ม โดยบอกว่าโอเค.จะฉีดซีเมนต์รักษานะ แต่ในความเป็นจริงนั้นฉีดกลุ่มเดียว อีกกลุ่มหนึ่งก็ทำท่าปูผ้าฉีดยาชาและเอาอะไรแทงๆให้เจ็บเหมือนจะฉีดซีเมนต์เหมือนกัน แต่จริงๆแล้วทำกันแค่ที่ผิวหนัง ไม่ได้ฉีดอะไรเข้าไปข้างใน คือหลอกให้คนไข้เข้าใจว่าได้ฉีดแล้ว แล้วตามดูคนไข้ทั้งสองกลุ่ม พบว่าอัตราการหายจากอาการปวดเท่ากันทั้งสองกลุ่ม วงการแพทย์จึงถึงบางอ้อว่า อ้อ.. ที่หายๆกันนั่นนะ เป็นเพราะโดนความรู้สึกขลังของการได้ฉีดซีเมนต์ราคาแพงๆมันกล่อมเอา เพราะฉะนั้นตอบคำถามคุณว่าควรให้คุณแม่ฉีดซีเมนต์ไหม ตอบว่า "ไม่ควรฉีดครับ"
3. ที่สำคัญสำหรับทั้งคุณแม่และตัวคุณเองและคุณลูกสาวๆ (ถ้ามี) คือการป้องกันกระดูกพรุน ซึ่งเป็นต้นเหตุของปล้องกระดูกสันหลังยุบตัวเมื่ออายุมาก วิธีป้องกันมีสามเรื่องใหญ่ คือ
3.1 การออกกำลังกายสม่ำเสมอทุกวัน รวมไปถึงการออกกำลังกายกล้ามเนื้อหลังเช่นรำกระบอง อีกอย่างหนึ่งที่มีประโยชน์มากคือการฝึกท่าร่างไม่ว่าจะนั่งหรือยืนให้ยืดตัวตั้งตรงอกผายไหล่ผึงและแขม่วพุงไว้เสมอ เพราะการยืดตัวและแขม่วพุงเป็นการฝึกความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อหลังและกล้ามเนื้อหน้าท้อง ซึ่งถ้าสองส่วนนี้แข็งแรง จะช่วยพยุงกระดูกสันหลังให้ตั้งตรง ไม่งองุ้มไปข้างหน้าซึ่งเป็นเหตุให้ปล้องกระดูกยุบตัวง่าย
3.2 ควรได้รับวิตามินดีพอเพียง ซึ่งคนเราได้วิตามินดีจากการออกแดดบ้าง หากไม่ได้ตากแดดเลยก็จะขาดวิตามินดีได้ง่ายๆ อาจจะต้องดื่มนมที่เขาเสริมวิตามินดี (fortified milk) หรือทานวิตามินดี.เป็นเม็ดทดแทน
3.3 ควรได้รับอาหารที่มีแคลเซียมอย่างพอเพียง เช่นนม เต้าหู้ ปลาเล็กปลาน้อย กุ้งแห้ง กะปิ และผักเช่นคะน้า แค สะเดา เป็นต้น
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
1. Buchbinder R. Osborne RH. Ebeling PR. Mitchell P. Wriedt C. Graves S. Staples MP. Murphy B. A Randomized Trial of Vertebroplasty for Painful Osteoporotic Vertebral Fractures. N Engl J Med 2009; 361:557-568.
คุณแม่อายุ 78 ปี มีอาการหลังค่อมมาหลายเดือน ต่อมามีอาการปวดหลัง พาไปหาหมอกระดูก หมอได้เอ็กซเรย์ดูแล้วพบว่าเป็นกระดูกสันหลังหัก ได้ให้ยาแก้ปวดแก้อักเสบเช่นโวลตาเร็น อาร์คอกเซีย นอร์เจสิก แต่อาการก็ยังมีมากอยู่ หมอกระดูกแนะนำว่าทางเลือกที่เหลืออยู่คือฉีดซีเมนต์เข้าไปซ่อมกระดูกที่หัก แต่ดิฉันไม่แน่ใจว่าควรให้คุณแม่ฉีดดีหรือไม่ เพราะฟังตามที่หมอกระดูกพูดดูเหมือนจะมีแต่ข้อดีที่จะทำให้หายปวด โดยบอกว่ามีความเสี่ยงน้อยมาก ดิฉันอยากฟังความเห็นจากหมอสันต์ค่ะ
.......................................
ตอบครับ
1. โรคที่คุณแม่คุณเป็นนั้นหมอเรียกว่า compression fracture of spine ผมขอแปลว่า "ปล้องกระดูกสันหลังยุบตัว" ก็แล้วกันนะ เพราะถ้าแปลว่ากระดูกสันหลังหักมันฟังเหมือนไปโดนใครตีมาจนหลังหักแบบไม้ไผ่หักครึ่งท่อนดังโพล๊ะ ซึ่งความจริงมันไม่ได้เป็นอย่างนั้น
2. การรักษาด้วยวิธีฉีดซีเมนต์ซ่อมกระดูก (bone cement) เข้าไปยกปล้องกระดูกให้มันกระดกกลับขึ้นมาใหม่ ทางการแพทย์เรียกว่าการตกแต่งปล้องกระดูกสันหลัง (vetebroplasty) สารที่ใช้ฉีดเป็นสารสังเคราะห์ที่อยู่ในร่างกายได้ ไม่ใช่ซีเมนต์แบบที่ใช้โบกปูนสร้างตึกนะครับ ประเด็นคือ วิธีนี้ได้ผลหรือไม่ สมัยก่อนเราเชื่อว่าได้ผลเพราะเมื่อวัดเทียบระหว่างคนที่ฉีดกับไม่ฉีดแล้ว สถิติบอกว่าคนที่ฉีดซีเมนต์ปวดน้อยลงมากกว่า แต่ต่อมาได้มีการทำวิจัยแบบเย้ยฟ้าท้าดินซึ่งตีพิมพ์ในวารสารนิวอิงแลนด์เมื่อสองปีก่อน ที่ว่าเย้ยฟ้าท้าดินคือเป็นการวิจัยผ่าตัดหลอก (sham surgery) คือเอาคนไข้โรคนี้มา 78 คน จับฉลากแบ่งเป็นสองกลุ่ม โดยบอกว่าโอเค.จะฉีดซีเมนต์รักษานะ แต่ในความเป็นจริงนั้นฉีดกลุ่มเดียว อีกกลุ่มหนึ่งก็ทำท่าปูผ้าฉีดยาชาและเอาอะไรแทงๆให้เจ็บเหมือนจะฉีดซีเมนต์เหมือนกัน แต่จริงๆแล้วทำกันแค่ที่ผิวหนัง ไม่ได้ฉีดอะไรเข้าไปข้างใน คือหลอกให้คนไข้เข้าใจว่าได้ฉีดแล้ว แล้วตามดูคนไข้ทั้งสองกลุ่ม พบว่าอัตราการหายจากอาการปวดเท่ากันทั้งสองกลุ่ม วงการแพทย์จึงถึงบางอ้อว่า อ้อ.. ที่หายๆกันนั่นนะ เป็นเพราะโดนความรู้สึกขลังของการได้ฉีดซีเมนต์ราคาแพงๆมันกล่อมเอา เพราะฉะนั้นตอบคำถามคุณว่าควรให้คุณแม่ฉีดซีเมนต์ไหม ตอบว่า "ไม่ควรฉีดครับ"
3. ที่สำคัญสำหรับทั้งคุณแม่และตัวคุณเองและคุณลูกสาวๆ (ถ้ามี) คือการป้องกันกระดูกพรุน ซึ่งเป็นต้นเหตุของปล้องกระดูกสันหลังยุบตัวเมื่ออายุมาก วิธีป้องกันมีสามเรื่องใหญ่ คือ
3.1 การออกกำลังกายสม่ำเสมอทุกวัน รวมไปถึงการออกกำลังกายกล้ามเนื้อหลังเช่นรำกระบอง อีกอย่างหนึ่งที่มีประโยชน์มากคือการฝึกท่าร่างไม่ว่าจะนั่งหรือยืนให้ยืดตัวตั้งตรงอกผายไหล่ผึงและแขม่วพุงไว้เสมอ เพราะการยืดตัวและแขม่วพุงเป็นการฝึกความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อหลังและกล้ามเนื้อหน้าท้อง ซึ่งถ้าสองส่วนนี้แข็งแรง จะช่วยพยุงกระดูกสันหลังให้ตั้งตรง ไม่งองุ้มไปข้างหน้าซึ่งเป็นเหตุให้ปล้องกระดูกยุบตัวง่าย
3.2 ควรได้รับวิตามินดีพอเพียง ซึ่งคนเราได้วิตามินดีจากการออกแดดบ้าง หากไม่ได้ตากแดดเลยก็จะขาดวิตามินดีได้ง่ายๆ อาจจะต้องดื่มนมที่เขาเสริมวิตามินดี (fortified milk) หรือทานวิตามินดี.เป็นเม็ดทดแทน
3.3 ควรได้รับอาหารที่มีแคลเซียมอย่างพอเพียง เช่นนม เต้าหู้ ปลาเล็กปลาน้อย กุ้งแห้ง กะปิ และผักเช่นคะน้า แค สะเดา เป็นต้น
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
1. Buchbinder R. Osborne RH. Ebeling PR. Mitchell P. Wriedt C. Graves S. Staples MP. Murphy B. A Randomized Trial of Vertebroplasty for Painful Osteoporotic Vertebral Fractures. N Engl J Med 2009; 361:557-568.
