ตับอ่อนอักเสบ จุกท้อง ท้องอืด รักษาตัวเองอย่างไรดี

เรียนถามคุณหมอว่า คนที่เคยมีอาการของโรคตับอ่อนอักเสบ เคยรับการรักษาแล้วอาการดีขึ้น แต่ช่วงหลังไม่ได้ปฏิบัติตามที่หมอสั่ง อาการเดิมกลับมาเป็นอีกครั้ง คือจุกที่ท้อง ท้องอืด มีอาการปวด วิธีรักษาอาการเบื้องต้นต้องทำอย่างไรบ้างคะ เพราะคนป่วยไม่ยอมไปพบแพทย์ แล้วถ้าช่วยคนป่วยเบื้องต้น ด้วยวิธีนี้ได้หรือป่าวคะ 1. ให้อาหารอ่อน ๆ ย่อยง่าย ๆ เช่น น้ำข้าวต้ม หรือน้ำผักต้มรวม 2. ให้ยาลดเกร็งในช่องท้อง 3. ให้ยาลดการหลั่งกรดในกระเพาะ
รบกวนคุณหมอแนะนำ ชื่อยา ที่มีผลข้างเคียงกับตับน้อยที่สุดหน่อยนะคะ
……………………………………………………

ตอบครับ

วิธีรักษาตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง ให้ทำดังนี้ครับ

1. ปรับพฤติกรรม ไม่ให้ไปแหย่ให้ตับอ่อนเกิดอักเสบขึ้นมาอีก ได้แก่งดแอลกอฮอล์และบุหรี่อย่างเด็ดขาด

2. แก้ปัญหาการย่อยและดูดซึมอาหาร โดย

2.1 ให้กินอาหารไขมันต่ำ โปรตีนและคาร์โบไฮเดรตสูง เพราะเมื่อตับอ่อนไม่ดีก็ไม่มีน้ำย่อยมาย่อยไขมัน ถ้าเป็นมากจะถึงขั้นถ่ายออกมาเป็นไขมันเลยเชียว

2.2 เสริมวิตามินที่ละลายในไขมัน เช่นวิตามิน เอ. ดี. อี. เค. และบี.12 วิตามินพวกนี้ซื้อกินเองได้หมด

2.3 ให้กินน้ำย่อย lipase ทดแทนในรูปของยาเม็ดเช่นยา Combizyme, หรือยา Creon 10,000 IU เป็นต้น

2.4 กรณีร่างกายขาดอาหารไขมัน ให้กินไขมันที่เป็น medium chain triglycerides ซึ่งดูดซึมที่ลำไส้เล็กได้เองโดยไม่ต้องอาศัยน้ำย่อยจากตับอ่อน เช่น Progestimil (นมเด็ก) หรือสารอาหารชื่อ Prosure หรือถ้ายากจนก็น้ำมันมะพร้าวและน้ำมันปาลม์นะแหละครับ เป็น medium chain triglyceride เหมือนกัน ใช้ได้

3. บรรเทาอาการปวดท้อง โดยใช้ยาแก้ปวดทั่วไป เริ่มด้วยยาเบาๆเช่นพาราเซ็ตตามอลก่อน ถ้าเอาไม่อยู่ก็ขยับไปใช้ยาแก้ปวดแก้อักเสบที่ไม่ใช่สะเตียรอยด์ (NSAID) เช่นยา Etoricoxib (Arcoxia) ถ้าเอาไม่อยู่อีกก็ไปอย่างแรง เช่น Tramadol (Tramal) ถ้ายังไม่อยู่อีกก็ต้องไปยาที่เข้าพวกฝิ่นแล้วครับ ซึ่งระดับนั้นต้องไปให้หมอสั่ง ไม่งั้นเดี๋ยวติดยาแล้วยุ่ง อนึ่งโปรดสังเกตว่าชื่อยามีนอกวงเล็บกับในวงเล็บ ชื่อนอกวงเล็บเป็นชื่อจริง (generic name) ให้เอ่าชื่อจริงไปหาซื้อแล้วเลือกยี่ห้อที่ถูกที่สุด ชื่อในวงเล็บเป็นชื่อการค้าซึ่งคุ้นหูผู้ใช้ แต่จะแพง ซึ่งเป็นความแพงที่ไม่จำเป็น

4. ทอดเวลาไป ปล่อยให้เวลาทำให้ตับอ่อนเยียวยาตัวเองไปตามธรรมชาติ ไม่จำเป็นต้องไปหาหมอ

5. จุดที่จะไปหาหมอคือเมื่อวิธีทั้งหลายข้างต้นคุมอาการปวดหรือภาวะขาดอาหารไม่อยู่ หรือเมื่อมีไข้ซึ่งแสดงว่าการอักเสบอาจคุขึ้นมาอีกหรืออาจมีติดเชื้อแทรกซ้อนซึ่งเป็นเรื่องใหญ่ทั้งสองอย่าง เวลาไปหาหมอ เขาก็ต้องตรวจหาสาเหตุของการปวด ซึ่งอาจเกิดจาก (1) ตัวตับอ่อนเองเกิดอักเสบขึ้นมาอีก (2) มีของเหลวคั่งอยู่บริเวณนั้น (pseudocyst) (3) มีการอุดตันของท่อตับอ่อน หรือท่อน้ำดี เช่นจากนิ่ว (4) มีติดเชื้อแทรกซ้อน แล้วก็แก้ปัญหาที่สาเหตุ ซึ่งบางครั้งเช่นกรณี pseudocyst และนิ่วก็อาจต้องมีการทำหัตถการหรือผ่าตัดแก้ไขเหมือนกัน


นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์