ทาลาสซีเมียชนิดฮีโมโกลบินอี.กับมะเร็งม้าม
(ภาพวันนี้ / เบาบับ ปลูกเล่นๆเห็นผลจริงๆ ใครรู้วิธีกินผลเบาบับช่วยบอกหมอสันต์เอาบุญด้วย)
สวัสดีค่ะคุณหมอสันต์ ใจยอดศิลป์
หนูไปตรวจสุขภาพโดยไม่มีอาการอะไรมาก่อนเพียงแต่ไปตรวจด้วยเหตุผลที่ว่าหนูรู้สึกพุงโตมานานเป็น10ปีแล้ว หนูเป็นคนตัวเล็กน้ำหนัก 43-45 สูง 156 แต่พุงโตเหมือนคนท้องมาตลอดจนกังวลเรื่องเนื้องอกต่างๆจึงไปตรวจอัลตราซาวด์ช่องท้องส่วนบนและล่าง ไม่เจอเนื้องอกใดๆ แต่เจอม้ามโต ผลเลือดจาง (หนูมีรูปแนบมาด้วย) และตรวจหาสาเหตุต่อพบว่าเป็นธาลัสซีเมียชนิด EE, homozygous Hb E with or without alpha thalassemnia
สิ่งที่ทำให้หนูกังวลใจคือจากที่หนูหาข้อมูลและที่คุณหมอแจ้งในเบื้องต้นว่าโดยปกติแล้วธาลัสซีเมียชนิดนี้อาการไม่รุนแรงและม้ามจะไม่โต และในชีวิตที่ผ่านมาหนูก็ไม่เคยตรวจสุขภาพเลยค่ะ ทำให้ไม่ทราบประวัติที่ผ่านมาว่าม้ามโตมาตั้งนานแล้วหรือว่าเพิ่งมาโต หนูจึงกังวลเรื่องพวกโรงมะเร็งต่างๆ แต่จากผลเลือดประเภทเม็ดเลือดขาวและการตรวจก้อนที่คอก็ยังปกติ
จากที่เล่ามาคือหนูอยากขอความรู้และคำแนะนำว่าธาลัสซีเมียชนิดนี้มันสามารถเกิดม้ามโตขึ้นได้ไหมคะ โดยไม่จำเป็นว่าหนูจะเป็นโรคมะเร็ง ตอนนี้หนูกำลังรอตรวจม้ามอีก6เดือนข้างหน้าว่ามันจะโตเพิ่มไหม หนูเครียดมากค่ะ
ขอบคุณพระคุณอย่างสูง
คุณหมอดูแลสุขภาพด้วยนะคะ
…………………………………………………………………….
ตอบครับ
1.. ถามว่าเป็นโรคทาลาสซีเมียชนิด Homozygous HbE Disease มีม้ามโตได้ไหม ตอบว่าได้สิครับ ไม่มีกฎหมายฉบับไหนเขียนห้ามไว้เลยนะ หิ..หิ
ขอขยายความหน่อยเดี๋ยวคุณจะงอน คือโรคทาลาสซีเมียเป็นโรคที่มี spectrum กว้าง คือความผิดปกติของฮีโมโกลบินแบบเดียวกัน แต่มีอาการต่างกันได้มากๆ ไม่มีสูตรสำเร็จที่จะเอามาคาดการณ์อาการได้เป๊ะๆหรอกครับ
2.. ถามว่ากังวลใจว่าจะเป็นมะเร็งที่ม้ามมากเครียดมาก ตอบว่าอย่าไปกังวลเกินเหตุ เพราะ
2.1 คุณเองให้การว่าคุณอุ้มม้ามโตต่องแต่งนี้มาสิบปีแล้ว นี่เป็นข้อพิสูจน์ว่าคุณไม่ได้เป็นมะเร็ง ถ้าเป็นมันจะขยายขนาดหนึ่งเท่าตัวทุก 6-12 เดือน นี่ผ่านมาสิบปี ป่านนี้คุณไม่ท้องระเบิดไปแล้วเรอะ
2.2 ที่อิหร่าน ได้มีการวิจัยอุบัติการมะเร็งทุกชนิดในผู้ป่วยทาลาสซีเมียเบต้าแบบคุณนี้ เป็นการวิจัยครั้งใหญ่ พบว่าคนเป็นทาลาสซีเมียชนิดของคุณนี้มีโอกาสเป็นมะเร็งทุกชนิดนัมมะเร็งต่อมน้ำเหลืองมะเร็งเม็ดเลือดด้วย รวมเท่ากับ 0.2% มีเลขศูนย์นำหน้าจุดทศนิยมด้วยนะ ซึ่งมันเป็นโอกาสที่น้อยมากเสียจนไม่ต้องเก็บมาคิดเลย
3.. ถามว่าจะคอยตรวจอุลตร้าซาวด์ดูม้ามทุกปีดีไหม ตอบว่ามันก็ดีกับหมอและโรงพยาบาลเขาตรงที่เขาจะมีรายได้จากการตรวจโน่นตรวจนี่เพิ่มขึ้น แต่สำหรับคุณ หลักฐานวิทยาศาสตร์นับถึงปัจจุบันมีอยู่ว่าการตรวจดังกล่าวมันจะไม่ลดอัตราตายจากโรคทาลาสซีเมียหรือภาวะแทรกซ้อนหรือโรคร่วมของโรคนี้ลงไปซักกะนิด พูดง่ายๆว่ามันไม่จำเป็น มันอาจช่วยรักษาโรคประสาทชนิดวิตกกังวลให้คุณได้ อาจจะเท่านั้นนะ เพราะในทางกลับกันมันก็อาจจะทำให้คุณเป็นโรคปสด. ประสาทแด๊กซ์ มากขึ้นก็ได้ สรุปว่า จะตรวจหรือไม่ตรวจเอาแบบที่คุณชอบก็แล้วกันนะครับ
4.. ข้อนี้คุณไม่ได้ถามแต่ผมแถมให้ คือ
4.1 คนเป็นโรคทาลาสซีเมียควรอยู่ห่างๆยาบำรุงเลือดหรือยาบำรุงทุกชนิดที่มีเหล็กเป็นส่วนประกอบรวมทั้งยาเม็ดวิตามินรวมที่มีเหล็กด้วย เพราะเหล็กเป็นโลหะที่ร่างกายรีไซเคิ้ล 100% แปลว่าเข้าแล้วไม่มีออก ยกเว้นมีประจำเดือน ซึ่งคนเป็นโรคแบบคุณนี้ก็มักจะไม่ค่อยมีประจำเดือน ดังนั้นจึงมีโอกาสที่เหล็กจะคั่งค้างจากเม็ดเลือดแตกในร่างกายได้ง่ายมาก
4.2 ถ้าคุณไม่ใช่คนจีน คุณควรเอาอย่างคนจีนในการใส่ใจในการหาลูกเขยหรือลูกสะใภ้หน่อยก็จะดี ไม่ต้องถึงกับจ้างแม่สื่อหรอก แต่ให้เขาไปตรวจเลือดก่อนแต่งงานด้วยกันก่อนให้ละเอียด อย่างผลเลือดที่คุณส่งมาถือว่ายังไม่ละเอียดนะ เพราะตรวจมาแต่สายเบต้า ไม่มีผลการตรวจสายอัลฟ่า กรณีที่ลูกๆเขาจะตรวจเลือดก่อนแต่งงานต้องระบุขอตรวจทั้งสายอัลฟ่าและเบต้า อย่าไปซื้อโปรแกรมตรวจก่อนแต่งงานรุ่นโปรโมชั่นที่บอกว่าตรวจวิเคราะห์แยกชนิดฮีโมโกลบิน (Hemoglobin typing) เพราะการตรวจแบบนั้นตรวจได้เฉพาะสายเบต้าเท่านั้น
สำหรับท่านผู้อ่านท่านอื่นๆทั่วไป ผมเคยเขียนเรื่องทาลาสซีเมียไปแล้วอย่างละเอียดบ่อยมาก ท่านที่สนใจลองเปิดอ่านของเก่าๆดูได้ครับ
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
- Karimi M, Giti R, Haghpanah S, Azarkeivan A, Hoofar H, Eslami M. Malignancies in patients with beta-thalassemia major and beta-thalassemia intermedia: a multicenter study in Iran. Pediatr Blood Cancer. 2009 Dec;53(6):1064-7. doi: 10.1002/pbc.22144. PMID: 19533641.
