ความดัน 152/96 ถ้าไม่กินยาแล้วจะมีอะไรในกอไผ่ไหม
(ภาพวันนี้ / เช้านี้ หน้าบ้าน)
เรียนคุณหมอสันต์
ผมเป็นวิศวกร อายุ 60 ปี ไปหาหมอทีไรวัดความดันได้ 152/96 ส่วนใหญ่จะวัดตัวบนได้เกิน 150 ไปนิดๆ แต่อยู่ที่บ้านจะวัดได้ราว 140 ผมไม่เคยมีอาการป่วยอะไร บุหรี่ผมก็ไม่สูบ แต่หมอก็จะยัดเยียดให้ผมทานยาลดความดันอยู่เรื่อย โดยให้ข้อมูลผมว่าถ้าผมไม่ทานยาลดความดันแล้วผมจะเป็นอัมพาต และเป็นกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน ผมอยากทราบว่ามันจริงหรือครับ ถ้าจริงโอกาสที่ผมจะเป็นอย่างนั้นมันมีอยู่สักกี่เปอร์เซ็นต์ครับ และถ้าผมทานยา ผมจะลดความเสี่ยงนั้นลงได้กี่เปอร์เซ็นต์ ผมจะได้ตัดสินใจได้ว่าจะทานหรือจะไม่ทานยา
ขอบคุณคุณหมอที่ขยันให้ความรู้ที่มีประโยชน์มากครับ
……………………………………………………
ตอบครับ
1.. ถามว่าคนไม่มีอาการป่วยอะไรแต่ความดันสูงเกิน 140/90 แต่ไม่เกิน160/100 อย่างคุณนี้ซึ่งทางแพทย์เขาเรียกว่าคนเป็นความดันเลือดสูงระดับเบาชนิดไม่มีอาการ (asymptomatic mild hypertension) ถ้าไม่กินยาลดความดัน แล้วจะเป็นอัมพาตหรือกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันอย่างที่หมอเขาว่าจริงไหม ตอบว่าไม่จริงครับ หากมองไปข้างหน้า 5 ปี
นี่ผมตอบตามงานวิจัยแบบเมตาอานาไลซีสของหอสมุดโค้กเรนซึ่งเอาข้อมูลงานวิจัยระดับสุ่มตัวอย่างแบ่งกลุ่มเปรียบเทียบสี่งาน ที่แบ่งผู้ป่วยความดันเลือดสูงระดับไม่เกิน 160/100 จำนวน 8913 คนออกเป็นสองกลุ่ม กลุ่มหนึ่งให้กินยาลดความดันของจริงเพื่อให้ความดันลงมาต่ำกว่า 140/90 อีกกลุ่มหนึ่งให้กินยาหลอกโดยไม่สนว่าความดันจะเพิ่มหรือจะลดเป็นเท่าไหร่ แล้วติดตามดูผู้ป่วยทั้งสองกลุ่มนี้ไป 5 ปี แล้วได้พบว่า
-อัตราตายรวม (total mortality) ไม่ต่างกัน (RR 0.85, 95% CI 0.63, 1.15).
-อัตราเป็นโรคหัวใจ (coronary heart disease) ไม่ต่างกัน (RR 1.12, 95% CI 0.80, 1.57)
-อัตราเป็นอัมพาต (stroke) ไม่ต่างกัน (RR 0.51, 95% CI 0.24, 1.08)
-อัตรเกิดเรื่องป่วยเกี่ยวกับหัวใจ (total cardiovascular events) ไม่ต่างกัน (RR 0.97, 95% CI 0.72, 1.32).
การรักษาผู้ป่วยความดันเลือดสูงที่วัดได้ต่ำกว่า 160/100 และที่ไม่มีอาการป่วยอะไรนี้ เรียกว่าเป็นการลดความดันเลือดเพื่อการป้องกันปฐมภูมิ (primary prevention) หมายความว่าให้ยาเพื่อป้องกันจุดจบที่เลวร้ายของโรคเรื้อรังแม้มันจะยังไม่เกิดขึ้น เป็นคอนเซ็พท์ที่วงการแพทย์ยึดถือปฏิบัติมาช้านาน ด้วยความเชื่อว่ามันจะป้องกันได้ แต่ความเป็นจริงที่ได้จากงานวิจัยนี้คือมันไม่มีประโยชน์เลยแม้จะให้ยาไปนานถึง 5 ปี
พ้นจาก 5 ปีไปแล้วจะมีประโยชน์ไหม อันนี้ยังไม่มีใครตอบได้ เพราะการจะตอบคำถามนี้ต้องระดมอาสาสมัครมากินยาซึ่งรู้อยู่แล้วว่าไม่มีประโยชน์อะไรเลยใน 5 ปีแรก โดยให้เขาสัญญาว่าจะกินยานี้ไปนานถึง 10 ปี คงจะระดมได้ไม่ง่ายนัก ดังนั้นท่านอย่างเพิ่งไปอยากรู้ข้อมูลว่าหากให้ยาไปนานเกิน 5 ปีแล้วจะเป็นอย่างไรเลย เพราะข้อมูลนั้นอาจจะไม่มีเลยแม้ในอนาคต ให้ใช้ข้อมูล 5 ปีนี้ไปก่อน ซึ่งสรุปไดเแล้วว่าความดันต่ำกว่า 160/100 กินยาไม่กินยาก็แป๊ะเอี้ย แปลว่าไม่ต่างกัน
ขณะเดียวกันงานวิจัยนี้พบว่าผู้ป่วยที่กินยาจริงได้รับผลข้างเคียงหรือฤทธิ์อันไม่พึงประสงค์ของยามากกว่ากลุ่มที่กินยาหลอก 9% (ARR) แปลไทยเป็นไทยว่าขณะที่ยารักษาความดันสูงไม่ได้ป้องกันอัมพาตและหัวใจขาดเลือดในผู้ป่วยความดันไม่เกิน 160/100 นั้น การกินยาจะได้รับพิษภัยจากยาประมาณ 9% ของผู้กินทั้งหมด
2. ถามว่า เออ.. ประโยชน์ก็ไม่ได้ แถมได้แต่โทษ แล้วทำไมหมอให้กินยาละ ตอบว่าผมไม่ทราบ เพราะผมไม่ได้เป็นคนให้ยา (หิ หิ ขอโทษ เปล่ากวน) ถ้าจะให้ผมเดา ผมเดาเอาว่าเพราะหมอเขาคงใช้ข้อมูลอีกชุดหนึ่งที่ทำวิจัยในคนที่มีอาการของโรคแล้ว เช่นเป็นอัมพาตหรือเจ็บหน้าอกจากหัวใจขาดเลือดแล้ว คนไข้พวกโน้นจะได้ประโยชน์จากการลดความดันเลือดที่สูงเกิน 140/90 แต่ไม่เกิน 160/100 อุปมาเหมือนคนทำผิดขึ้นศาลสองศาล ศาลแรกพิพากษาว่าผิด อีกศาลพิพากษาว่าไม่ผิด เพราะใช้กฎหมายคนละฉบับกัน หรือไม่ก็ตีความกฎหมายฉบับเดียวกันด้วยดุลพินิจที่ต่างกัน ซึ่งตรงนี้ไม่ใช่เรื่องของคนไข้ เป็นเรื่องของแพทย์เขาล้วนๆ คนไข้ก็ควรเอาแต่เรื่องของคนไข้ คือทราบข้อมูลครบถ้วนแล้วก็ตัดสินใจด้วยตัวเองซะ ว่าจะกินยาหรือไม่กินยา แค่ เนี้ยะ.. จบข่าว ไม่ต้องไปยุ่งกับส่วนที่ว่าทำไมแพทย์คนโน้นว่ายังงี้ทำไม่แพทย์คนนี้ว่ายังงั้น
3.. ข้อนี้คุณไม่ได้ถามแต่ผมแถมให้ ว่าความดัน 152/96 จะกินยาหรือไม่กินยานั้นผมไม่เกี่ยงเลย แต่จะไม่ทำอะไรเลยนั้นคงไม่ดี ผมแนะนำว่าอย่างน้อยคุณควรปฏิบัติตนไปในทิศทางที่จะทำให้ความดันเลือดลดลงใน 6 เรื่อง คือ
(1) ลดน้ำหนักถ้าอ้วน
(2) เปลี่ยนอาหารมากินอาหารที่มีพืชผักผลไม้มากๆ
(3) ลดการกินเกลือลง พูดง่ายๆว่าอย่ากินเค็ม
(4) ออกกำลังกาย
(5) ลดหรือเลิกแอลกอฮอล์
(6) จัดการความเครียดให้ดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้านอนไม่หลับก็ให้แก้ไขเสีย
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
- Diao D, Wright JM, Cundiff DK, Gueyffier F. Pharmacotherapy for mild hypertension. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Aug 15;2012(8):CD006742. doi: 10.1002/14651858.CD006742.pub2. PMID: 22895954; PMCID: PMC8985074.