เรียนคุณหมอสันต์
การฉีดวัคซีนปอดอักเสบสำหรับคนอายุ 65 ปีขึ้นไปสรุปว่าเขาจะเอายังไงกันแน่ ต้องฉีดเข็มเดียวหรือสองเข็มคะ
…………………………………..
ตอบครับ
เรื่องวัคซีนปอดอักเสบแบบรุกล้ำ (invasive pneumococcal vaccine) นี้ มีการเปลี่ยนแปลงชนิดวัคซีนและวิธีฉีดบ่อยมาก นานมาแล้วหลายปีผมเคยตอบคำถามนี้โดยการเล่าประวัติศาสตร์ให้ฟังว่าการเปลี่ยนแปลงวิธีฉีดวัคซีนนี้ที่ผ่านมามีมาเป็นขั้นตอนอย่างไรบ้าง บางช่วงแนะนำฉีดเข็มเดียว บางช่วงแนะนำฉีดสองเข็ม หลังจากเขียนไปยาวเหยียดผลก็คือท่านผู้อ่านเขียนมาถามว่า “สรุปว่าหมอสันต์จะให้ฉีดเข็มเดียวหรือสองเข็ม?” หิ..หิ
ดังนั้นการตอบคำถามในวันนี้จะไม่มีการลำเลิกถึงประวัติศาสตร์ให้สับสน แต่ขอแจ้งแนวปฏิบัติล่าสุดอันเดียว (ACIP 2023-2024) ตรงๆโต้งๆเลยว่า
1.. กรณีคนทั่วไปที่อายุ 65 ปีขึ้นไปและไม่เคยได้วัคซีนปอดอักเสบมาก่อน ให้ฉีดวัคซีนปอดอักเสบแบบรุกล้ำด้วยวิธีใดวิธีหนึ่งในสองวิธีต่อไปนี้ คือ วิธีที่หนึ่ง ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวแล้วจบ หรือ วิธีที่สอง หากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี
2.. กรณีที่เคยได้วัคซีนปอดอักเสบชนิด PPSV23 (Pneumovax23) อย่างเดียวมาก่อน ให้ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวเมื่อพ้น 1 ปีหลังจากได้ PPSV23 (Pneumovax23) โด้สสุดท้ายแล้ว หรือหากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแทนแล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี
3.. ถ้าเคยได้วัคซีนปอดอักเสบชนิด PCV13 อย่างเดียวมาก่อนให้ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวเมื่อพ้น 1 ปีหลังจากได้ PCV13 โด้สสุดท้ายแล้ว หรือหากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแทนแล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี
4.. ถ้าเคยได้วัคซีนปอดอักเสบควบทั้งชนิด PCV13 และ PPSV23 มาก่อน ให้ฉีดวัคซีน PCV20 (Prevnar20) เข็มเดียวเมื่อพ้น 5 ปีหลังจากได้วัคซีนเก่าโด้สสุดท้ายแล้ว หรือหากไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ก็ให้ฉีดวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) หนึ่งเข็มแทน แล้วตามด้วยวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) อีกหนึ่งเข็มห่างกันหนึ่งปี
นี่ว่ากันเฉพาะกรณีคนทั่วไปนะ ยังไม่นับผู้มีความเสี่ยงพิเศษเช่นภูมิคุ้มกันบกพร่อง เจาะน้ำไขสันหลัง หรือใส่หูชั้นในเทียม ซึ่งมีวิธีฉีดที่พิศดารไปกว่านี้แต่ผมขอไม่พูดถึง เดี๋ยวท่านผู้อ่านจะสับสน
ปล. ณ เวลาที่ผมนั่งเขียนบทความนี้ เมืองไทยยังไม่มีวัคซีน PCV20 (Prevnar20) ใช้ คงต้องรอสักพัก ส่วนวัคซีน PCV15 (Vaxneuvance) และวัคซีน PPSV23 (Pneumovax23) นั้นมีใช้แล้ว
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
- Kobayashi M, Pilishvili T, Farrar JL, Leidner AJ, Gierke R, Prasad N, et al. Pneumococcal Vaccine for Adults Aged ≥19 Years: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices, United States, 2023. MMWR. 2023 / 72(RR-3);1–39.