เมนส์หมดแล้ว แต่ตรวจการตั้งครรภ์ (hCG) ได้ผลบวก

เรียนคุณหมอสันต์

อายุ  53 ปี ประจำเดือนหมดแล้วแน่นอนล้านเปอร์เซ็นต์มาปีกว่าแล้ว เป็นโสด มีแฟน สองวันก่อนรู้สึกคัดหน้าอก จึงซื้อที่ตรวจการตั้งครรภ์มาตรวจ ปรากฏว่าได้ผลบวก (ขึ้นสองขีด) ดิฉันตกใจมาก จึงไปซื้อที่ตรวจอีกแบบหนึ่งซึ่งแสดงเป็นเครื่องหมายบวกหรือลบมาตรวจ ก็ได้ผลบวกอีก สติแตกเลยคราวนี้ จะไปให้หมอตรวจก็ไม่กล้า กลัวคนรู้เข้าเขาจะว่ายัยนี่แก่แล้วยังสระแอรอดอ อยู่อีก เห็นที่จะพึ่งได้ก็มีแต่คุณหมอสันต์ที่ดิฉันให้ความเชื่อถือมาตลอดเนี่ยแหละ คุณหมอจะเอาดิฉันไปประจานให้คนรู้ดิฉันก็ไม่ว่า ขอเพียงแต่ให้ตอบคำถามของดิฉันมาอย่างด่วนเท่านั้น ว่าคนประจำเดือนหมดแล้วยังตั้งครรภ์ได้หรือไม่ และควรจะต้องคิดอ่านทำอย่างไรต่อไป ไม่อยากพูดอะไรมากไปกว่านี้ คุณหมอสันต์คงเข้าใจ

.............................................

ตอบครับ

     1.. ประจำเดือนหมดแล้ว ไปตรวจการตั้งครรภ์ได้ผลบวก ทั้งๆที่ไม่ได้ตั้งครรภ์จริง อันนี้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้เป็นปกติธรรมดา ไม่ต้องตื่นเต้ล..ล ไม่ต้องกระต๊าก..กระต๊าก..ก

     สาเหตุที่เป็นอย่างนี้เพราะร่างกายของหญิงหมดประจำเดือนจำนวนหนึ่ง เมื่อหมดประจำเดือนแล้วจะผลิตฮอร์โมน hCG ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่เราใช้ตรวจหาการตั้งครรภ์ออกมาในระดับหนึ่งซึ่งแม้จะไม่สูงมาก แต่ก็สูงพอที่จะตรวจการตั้งครรภ์แล้วได้ผลบวก ความข้อนี้คนทั่วไปอาจจะไม่ทราบกัน แม้แต่หมอที่ไม่ได้หากินกับหญิงหมดประจำเดือนเป็นอาชีพก็ไม่ค่อยทราบกัน ทราบแต่เพียงว่าในเวลาตั้งครรภ์รกของแม่จะเป็นผู้ผลิต hCG ส่วนในคนไม่ตั้งครรภ์ hCG มันจะมาจากไหนหรือ เพราะไม่มีงานวิจัยเรื่องนี้ตีพิมพ์ไว้อย่างเป็นเรื่องเป็นราว ผมเคยเห็นแต่มีหมอที่นิวเม็กซิโกเขียนจดหมายไปเล่าให้บก.วารสารนิวอิงแลนด์เจอร์นาลฟังเมื่อหลายปีมาแล้วว่าพวกเขาวิเคราะห์ข้อมูลระดับ hCG ในเลือดของหญิงหมดประจำเดือน 28 คนซึ่งมีค่าสูงผิดปกติ แล้วพบว่าค่า hCG สูงได้ตั้งแต่ 2.1 – 32 mIU/ml และพบว่าทุกคนมีค่าฮอร์โมนกระตุ้นการตกไข่ (LH และ FSH) สูงด้วย แต่ว่าสูงแบบไม่สัมพันธ์กับ hCG โดยที่ทุกคนไม่ได้ตั้งครรภ์และ ไม่มีเนื้องอกที่ปล่อยฮอร์โมน hCG ด้วย ไม่มีใครอธิบายได้ว่าทำไมหญิงหมดประจำเดือนจึงมี hCG สูง พวกหมอกลุ่มนี้ยังเล่าด้วยว่าเมื่อให้ผู้ป่วยกินยาคุมสักหนึ่งแผงแล้วติดตามเจาะเลือดดูก็พบว่าระดับ hCG ที่สูงนั้นก็กลับมาเป็นปกติ แสดงว่า hCG นั้นน่าจะเป็นฝีมือของต่อมใต้สมอง เพราะปกติในคนที่ยังมีประจำเดือนฮอร์โมนเพศทั้งสองตัวคือเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนจะเป็นตัวระงับไม่ให้ต่อมใต้สมองสมองผลิตฮอร์โมนกระตุ้นการตกไข่ (LH และ FSH) เมื่อประจำเดือนหมด ไม่มีฮอร์โมนเพศไปห้ามแล้ว ต่อมใต้สมองก็คงผลิตฮอร์โมนกระตุ้นการตกไข่และผลิตอะไรที่คล้ายๆ hCG แถมออกมาด้วย นี่เป็น เวอร์บ-ทู-เดา ของผู้เกี่ยวข้องนะ ของจริงเป็นอย่างไรไม่มีใครรู้สักคน

     2. ถามว่านอกจากรก และสมองแล้ว อวัยวะอื่นมีที่ไหนผลิต hCG อีกได้ไหม ตอบว่ามี ก็พวกเนื้องอกไงครับ เจ้าประจำก็คือเนื้องอกชนิดครรภ์ไข่ปลาอุก (trophoblastic disease) เนื้องอกอื่นๆเช่นมะเร็งปอดก็ผลิต hCG ได้ ไม่เชื่อลองให้ผู้ชายที่เป็นมะเร็งปอดไปตรวจการตั้งครรภ์ดูสิ อาจได้ผลบวกแล้วถูกห้องแล็บประทับตรากลับมาว่า

     “ผู้ชายคนนี้ตั้งครรภ์”

     (หิ หิ พูดเล่น ไม่มีห้องแล็บไหนบ้าจี้อย่างนั้นหรอก สมัยก่อนผมเป็นหมอโรคทรวงอกมีจ๊อบหลักรักษามะเร็งปอด วันหนึ่งน้องห้องแล็บโทรมาถามว่า

     “หมอคะ คนนี้เป็นผู้ชายนะ หมอส่งปัสสาวะมาตรวจการตั้งครรภ์ผิดคนหรือเปล่า”

        เห็นแมะ เขารอบคอบออก)

     3. ถามว่าจากจุดนี้จะทำอย่างไรต่อไปดี ตอบว่าคุณมีทางเลือก 3 วิธี

วิธีที่ 1. ไม่ต้องทำอะไร เฉยไว้..เดี๋ยวดีเอง คุณจะมีเอ็กซ์ผมไม่ว่า แต่อย่าไปตรวจการตั้งครรภ์ก็แล้วกัน

วิธีที่ 2. ซื้อยาคุมมากินหนึ่งแผง แล้วตรวจการตั้งครรภ์ซ้ำ ถ้าได้ผลลบ ก็หยุด

วิธีที่ 3. ไปหาหมอสูตินรีเวชให้รู้แล้วรู้แร่ด เอ๊ย..ไม่ใช่รู้แล้วรู้รอด ผลพลอยที่จะได้ก็คือได้วินิจฉัยแยกว่าไม่ได้เป็นเนื้องอกครรภ์ไข่ปลาอุกด้วย วิธีสุดท้ายนี้ เป็นวิธีที่ผมแนะนำ แต่ผมรู้ว่าคุณไม่ทำตามหรอก

นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์

 บรรณานุกรม

1.      Cole LA, Sasaki Y,  Muller CY. Normal Production of Human Chorionic Gonadotropin in Menopause. N Engl J Med 2007; 356:1184-1186, DOI: 10.1056/NEJMc066500

2.      Snyder JA, Haymond S, Parvin CA, Gronowski AM, Grenache DG. Diagnostic considerations in the measurement of human chorionic gonadotropin in aging women. Clin Chem2005;51:1830-1835 Medline

3.      Cole LA, Khanlian SA, Giddings A, et al. Gestational trophoblastic diseases. 4. Presentation with persistent low positive human chorionic gonadotropin test results. Gynecol Oncol2006;102:165-172 Medline

4.      Stenman UH, Alfhan H, Ranta T, Vartiainen E, Jalkanen J, Seppala M. Serum levels of human chorionic gronadotropin in non-pregnant women and men are modulated by gonadotropin-releasing hormone and sex steroids. J Clin Endocrinol Metab 1987;64:730-36.