Subclinical hypothyroidism ไฮโปไทรอยด์แบบไม่มีอาการ
เรียนคุณหมอคะ
ดิฉันกังวลใจมากค่ะ เพราะลูกชาย อายุ 6 ขวบครึ่ง ตรวจพบค่า
T3=155.6 ( 80-200)
T4= 7.45 ( 5-11.3)
Free T4=1.31 ( 0.78-2.11)
TSH 6.14 (0.2-3.2)
ที่ได้ตรวจเพราะน้องไม่สบายบ่อยๆค่ะ คุณหมอคลำคอเลยบอกว่าไทรอยด์บวมนิดๆ แต่พัฒนาการที่ผ่านมาปกตินะคะ แค่เป็นหวัดบ่อย ลูกจะผิดปกติมั้ยคะ ผลตรวจที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์ ค่ะ แต่ดิฉันไปเจอใน google ที่คุณหมอ เคยรายงานไว้ ว่า เด็กวัยนี้ อาจพบได้ถึง 6.3 รบกวนคุณหมอช่วยตอบด้วยนะคะ ทั้งบ้านกังวลมากค่ะ
.................................ขอนแก่น
ลูกชายดิฉันชื่อ ด.ช. ........
.................................
ตอบครับ
มีลูกน้อยคนหนึ่ง เมื่อเขาเป็นอะไรไปนิดหนึ่งก็เครียดกันทั้งบ้าน จนบางครั้งดูเหมือนเวอร์ไป อันนี้ผมเข้าใจครับ ผมจะเล่าให้ฟังนะ ตอนลูกผมอายุประมาณเท่าลูกคุณตอนนี้ ตอนนั้นผมทำงานอยู่ที่เมืองโอ๊คแลนด์ พอลูกไม่สบายผมโทรศัพท์หาหมอเด็กคนโน้นคนนี้ จนพอรุ่งเช้าเพื่อนๆหมอฝรั่งล้อผมว่า
“ได้ข่าวว่าเมื่อคืนนี้คุณปลุกหมอเด็กทั้งเมืองโอ๊คแลนด์เลยหรือ”
คือพอลูกไม่สบาย พ่อแม่ก็สติแตก พยายามจะทำโน่นทำนี่ จนบางทีมันมากเกินไปโดยไม่รู้ตัว เอาละ กลับมาตอบคำถามของคุณดีกว่า
1. การที่คนเรามีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ (T3 และ T4) เป็นปกติ แต่ฮอร์โมนกระตุ้นต่อมไทรอยด์ (TSH) สูงผิดปกติ ทางแพทย์เรียกว่าเป็น “ภาวะไฮโปไทรอยด์ชนิดยังไม่มีอาการ หรือ subclinical hypothyroidism” ประมาณ 4% ของประชากรทั่วไปเป็นแบบนี้ ไม่ได้เป็นเรื่องอันตรายอะไร ไม่ได้ทำให้เป็นง่าว เป็นเอ๋อ หรือเป็นคนสึ่งตึง การจะเป็นคนสึ่งตึงได้นั้น ฮอร์โมนไทรอยด์ต้องต่ำอยู่นานๆในช่วงกำลังมีการสร้างระบบประสาท แต่กรณี subclinical hypothyroid นี้ฮอร์โมไทรอยด์ยังปกติ ไม่ได้ต่ำ ดังนั้นอย่าไปวอรี่อะไรมาก ไม่ต้องไปทำอะไรเพิ่มเติมทั้งสิ้น เพียงแต่ติดตามดูเชิงไปก็พอ
2. สิ่งที่เราใช้ในการติดตามดูผู้ป่วย subclinical hypothyroid ก็คืออาการของเด็กนั่นเอง คือกรณีที่เขาไม่มีอาการอะไรเราต้องแอบดูที่พัฒนาการของเขา เช่นดูว่าฟันแท้ขึ้นช้าเกินชาวบ้านเขาหรือเปล่า เป็นหนุ่มสาวช้าผิดสังเกตหรือเปล่า แต่กรณีที่เขามีอาการมาก เราไม่ต้องแอบดูก็เห็นชัด เด็กจะมีอาการหลับมาก ที่โรงเรียนก็หลับ ที่บ้านก็หลับ วันหนึ่งหลับเกิน 14 ชั่วโมง ไม่ชอบออกแรง หนีชั่วโมงพละ ผมแห้ง ผิวแห้ง อ้วนแก้มยุ้ย กล้ามเนื้อน่วมหรือไม่ค่อยมีกล้าม บ่นปวดโน่นปวดนี้ ไม่ชอบไปโรงเรียนเพราะหลับไม่สะดวก เมื่อใดที่เป็นแบบนี้ละก็ใช่เลย ต้องพาไปหาหมอเด็กสาขาต่อมไร้ท่อ (pediatric endrocrinologist) เพื่อปรึกษาว่าจะใช้ฮอร์โมนไทรอยด์รักษาดีไหม
3. ถ้าเขาไม่มีอาการอะไร คือเขาก็โตของเขาดีๆ สิ่งที่พึงทำคือควรติดตามเจาะเลือดดูต่อไปปีละครั้งอย่างน้อยสักสองปี ส่วนใหญ่ TSH จะกลับเป็นปกติเองเมื่อเจาะเลือดครั้งถัดไป เพราะมันอาจจะเป็นแค่ความผิดพลาดทางเทคนิคทางแล็บ หรือเป็นการอักเสบชั่วคราวของต่อมไทรอยด์ที่หายไปเองได้ แต่เมื่อใดก็ตามที่ผลการเจาะเลือดครั้งถัดไปพบว่า TSH สูงเกิน 10 mIU/L ร่วมกับตรวจภูมิคุ้มกันทำลายต่อมไทรอยด์ (anti TPO)ได้ผลบวกด้วย เมื่อนั้นก็ต้องไปคุยกับหมอ pediatric endocrinologist ว่าจะเริ่มใช้ฮอร์โมนไทรอยด์รักษาดีไหม
4. มีอาหารอย่างหนึ่งที่กินมากแล้วจะทำให้เป็นไฮโปไทรอยด์ได้ง่ายคือผักตระกูล Bracsicaceae เช่น กล่ำปลี และเทอร์นิป ซึ่งมีสารชื่อโปรกอยตริน ( progoitrin) สูง สารนี้เมื่อเข้าไปในลำไส้จะไปพบกับตัวกระตุ้น (เชื่อว่ามาจากบักเตรี) เปลี่ยนมันเป็นกอยตริน ( goitrin) ตัวกอยตรินนี้เป็นสารที่มีฤทธิ์ต่อต้านฮอร์โมนไทรอยด์ ทำให้ฮอร์โมนไทรอยด์ไม่พอใช้ ต่อมไทรอยด์จึงปรับตัวมีขนาดโตขึ้น หรือเป็นคอพอก เรียกว่าคอพอกกล่ำปลี ( Cabbage goiter) เด็กที่เป็น subclinical hypothyroid อยู่แล้ว หลีกเลี่ยงอาหารที่ให้กอยตรินสูงไว้ก็ดีนะครับ
5. อันนี้นอกเรื่อง ไม่เกี่ยวกับที่คุณถามนะ การที่ลูกไม่สบายเป็นหวัดบ่อยนั้น โดยทั่วไปมันไม่เกี่ยวอะไรกับไฮโปไทรอยด์หรอก แต่มักจะเป็นเพราะเขาเพิ่งไปเข้าโรงเรียนหรือเพิ่งเปลี่ยนโรงเรียน หรือที่โรงเรียนมีเด็กหน้าใหม่เข้าๆออกในชั้นเรียนมากกว่า เพราะเด็กวัยนี้สมัยนี้ ช่วงที่ถูกเลี้ยงอยู่ในบ้านมักไม่ได้สัมผัสกับสิ่งแวดล้อมมากพอ เด็กบางคนเกิดตั้งแต่เกิดมาจนเข้าโรงเรียนเท้ายังไม่เคยสัมผัสดินเลยก็มี ทำให้ร่างกายไม่ได้สัมผัสกับแอนติเจนหรือสารต่างๆจากสิ่งแวดล้อมรวมทั้งเชื้อโรคเช่นบักเตรี รา ไวรัสชนิดธรรมดาๆด้วย ดังนั้นช่วงหลายๆปีแรกที่เริ่มไปโรงเรียนเป็นช่วงแรกที่ร่างกายเริ่มได้พบกับแอนติเจนแปลกๆต่างๆทำให้ป่วยบ่อย ไม่ต้องไปวอรี่หรอก ครับ ให้เขาออกไปเจอของจริงตั้งแต่ตอนนี้แม้จะป่วยกระเสาะกระแสะบ้างก็จะเป็นผลดีกับเขาในอนาคต อย่าไปเลี้ยงลูกแบบเลี้ยงไก่ขังกรงบนอากาศแบบไก่ซีพี. โตขึ้นจะกลายเป็นคนแพ้ง่าย เจออะไรก็แพ้ไปหมด เพื่อนเล่าให้ผมฟังว่าลูกของเพื่อนเขาไปเรียนหนังสือที่อังกฤษ เธอแพ้มันทุกอย่าง ทั้งอาหารการกิน แม้กระทั่งน้ำประปาเธอก็แพ้ ต้องเอาน้ำแร่วีวองจากขวดมาเทอาบ คุณอยากได้ลูกสมัยใหม่แบบนั้นไหมละ
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
1. Cooper DS. Subclinical Hypothyroidism. N Engl J Med 2001; 345:260-265July 26, 2001
ดิฉันกังวลใจมากค่ะ เพราะลูกชาย อายุ 6 ขวบครึ่ง ตรวจพบค่า
T3=155.6 ( 80-200)
T4= 7.45 ( 5-11.3)
Free T4=1.31 ( 0.78-2.11)
TSH 6.14 (0.2-3.2)
ที่ได้ตรวจเพราะน้องไม่สบายบ่อยๆค่ะ คุณหมอคลำคอเลยบอกว่าไทรอยด์บวมนิดๆ แต่พัฒนาการที่ผ่านมาปกตินะคะ แค่เป็นหวัดบ่อย ลูกจะผิดปกติมั้ยคะ ผลตรวจที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์ ค่ะ แต่ดิฉันไปเจอใน google ที่คุณหมอ เคยรายงานไว้ ว่า เด็กวัยนี้ อาจพบได้ถึง 6.3 รบกวนคุณหมอช่วยตอบด้วยนะคะ ทั้งบ้านกังวลมากค่ะ
.................................ขอนแก่น
ลูกชายดิฉันชื่อ ด.ช. ........
.................................
ตอบครับ
มีลูกน้อยคนหนึ่ง เมื่อเขาเป็นอะไรไปนิดหนึ่งก็เครียดกันทั้งบ้าน จนบางครั้งดูเหมือนเวอร์ไป อันนี้ผมเข้าใจครับ ผมจะเล่าให้ฟังนะ ตอนลูกผมอายุประมาณเท่าลูกคุณตอนนี้ ตอนนั้นผมทำงานอยู่ที่เมืองโอ๊คแลนด์ พอลูกไม่สบายผมโทรศัพท์หาหมอเด็กคนโน้นคนนี้ จนพอรุ่งเช้าเพื่อนๆหมอฝรั่งล้อผมว่า
“ได้ข่าวว่าเมื่อคืนนี้คุณปลุกหมอเด็กทั้งเมืองโอ๊คแลนด์เลยหรือ”
คือพอลูกไม่สบาย พ่อแม่ก็สติแตก พยายามจะทำโน่นทำนี่ จนบางทีมันมากเกินไปโดยไม่รู้ตัว เอาละ กลับมาตอบคำถามของคุณดีกว่า
1. การที่คนเรามีระดับฮอร์โมนไทรอยด์ (T3 และ T4) เป็นปกติ แต่ฮอร์โมนกระตุ้นต่อมไทรอยด์ (TSH) สูงผิดปกติ ทางแพทย์เรียกว่าเป็น “ภาวะไฮโปไทรอยด์ชนิดยังไม่มีอาการ หรือ subclinical hypothyroidism” ประมาณ 4% ของประชากรทั่วไปเป็นแบบนี้ ไม่ได้เป็นเรื่องอันตรายอะไร ไม่ได้ทำให้เป็นง่าว เป็นเอ๋อ หรือเป็นคนสึ่งตึง การจะเป็นคนสึ่งตึงได้นั้น ฮอร์โมนไทรอยด์ต้องต่ำอยู่นานๆในช่วงกำลังมีการสร้างระบบประสาท แต่กรณี subclinical hypothyroid นี้ฮอร์โมไทรอยด์ยังปกติ ไม่ได้ต่ำ ดังนั้นอย่าไปวอรี่อะไรมาก ไม่ต้องไปทำอะไรเพิ่มเติมทั้งสิ้น เพียงแต่ติดตามดูเชิงไปก็พอ
2. สิ่งที่เราใช้ในการติดตามดูผู้ป่วย subclinical hypothyroid ก็คืออาการของเด็กนั่นเอง คือกรณีที่เขาไม่มีอาการอะไรเราต้องแอบดูที่พัฒนาการของเขา เช่นดูว่าฟันแท้ขึ้นช้าเกินชาวบ้านเขาหรือเปล่า เป็นหนุ่มสาวช้าผิดสังเกตหรือเปล่า แต่กรณีที่เขามีอาการมาก เราไม่ต้องแอบดูก็เห็นชัด เด็กจะมีอาการหลับมาก ที่โรงเรียนก็หลับ ที่บ้านก็หลับ วันหนึ่งหลับเกิน 14 ชั่วโมง ไม่ชอบออกแรง หนีชั่วโมงพละ ผมแห้ง ผิวแห้ง อ้วนแก้มยุ้ย กล้ามเนื้อน่วมหรือไม่ค่อยมีกล้าม บ่นปวดโน่นปวดนี้ ไม่ชอบไปโรงเรียนเพราะหลับไม่สะดวก เมื่อใดที่เป็นแบบนี้ละก็ใช่เลย ต้องพาไปหาหมอเด็กสาขาต่อมไร้ท่อ (pediatric endrocrinologist) เพื่อปรึกษาว่าจะใช้ฮอร์โมนไทรอยด์รักษาดีไหม
3. ถ้าเขาไม่มีอาการอะไร คือเขาก็โตของเขาดีๆ สิ่งที่พึงทำคือควรติดตามเจาะเลือดดูต่อไปปีละครั้งอย่างน้อยสักสองปี ส่วนใหญ่ TSH จะกลับเป็นปกติเองเมื่อเจาะเลือดครั้งถัดไป เพราะมันอาจจะเป็นแค่ความผิดพลาดทางเทคนิคทางแล็บ หรือเป็นการอักเสบชั่วคราวของต่อมไทรอยด์ที่หายไปเองได้ แต่เมื่อใดก็ตามที่ผลการเจาะเลือดครั้งถัดไปพบว่า TSH สูงเกิน 10 mIU/L ร่วมกับตรวจภูมิคุ้มกันทำลายต่อมไทรอยด์ (anti TPO)ได้ผลบวกด้วย เมื่อนั้นก็ต้องไปคุยกับหมอ pediatric endocrinologist ว่าจะเริ่มใช้ฮอร์โมนไทรอยด์รักษาดีไหม
4. มีอาหารอย่างหนึ่งที่กินมากแล้วจะทำให้เป็นไฮโปไทรอยด์ได้ง่ายคือผักตระกูล Bracsicaceae เช่น กล่ำปลี และเทอร์นิป ซึ่งมีสารชื่อโปรกอยตริน ( progoitrin) สูง สารนี้เมื่อเข้าไปในลำไส้จะไปพบกับตัวกระตุ้น (เชื่อว่ามาจากบักเตรี) เปลี่ยนมันเป็นกอยตริน ( goitrin) ตัวกอยตรินนี้เป็นสารที่มีฤทธิ์ต่อต้านฮอร์โมนไทรอยด์ ทำให้ฮอร์โมนไทรอยด์ไม่พอใช้ ต่อมไทรอยด์จึงปรับตัวมีขนาดโตขึ้น หรือเป็นคอพอก เรียกว่าคอพอกกล่ำปลี ( Cabbage goiter) เด็กที่เป็น subclinical hypothyroid อยู่แล้ว หลีกเลี่ยงอาหารที่ให้กอยตรินสูงไว้ก็ดีนะครับ
5. อันนี้นอกเรื่อง ไม่เกี่ยวกับที่คุณถามนะ การที่ลูกไม่สบายเป็นหวัดบ่อยนั้น โดยทั่วไปมันไม่เกี่ยวอะไรกับไฮโปไทรอยด์หรอก แต่มักจะเป็นเพราะเขาเพิ่งไปเข้าโรงเรียนหรือเพิ่งเปลี่ยนโรงเรียน หรือที่โรงเรียนมีเด็กหน้าใหม่เข้าๆออกในชั้นเรียนมากกว่า เพราะเด็กวัยนี้สมัยนี้ ช่วงที่ถูกเลี้ยงอยู่ในบ้านมักไม่ได้สัมผัสกับสิ่งแวดล้อมมากพอ เด็กบางคนเกิดตั้งแต่เกิดมาจนเข้าโรงเรียนเท้ายังไม่เคยสัมผัสดินเลยก็มี ทำให้ร่างกายไม่ได้สัมผัสกับแอนติเจนหรือสารต่างๆจากสิ่งแวดล้อมรวมทั้งเชื้อโรคเช่นบักเตรี รา ไวรัสชนิดธรรมดาๆด้วย ดังนั้นช่วงหลายๆปีแรกที่เริ่มไปโรงเรียนเป็นช่วงแรกที่ร่างกายเริ่มได้พบกับแอนติเจนแปลกๆต่างๆทำให้ป่วยบ่อย ไม่ต้องไปวอรี่หรอก ครับ ให้เขาออกไปเจอของจริงตั้งแต่ตอนนี้แม้จะป่วยกระเสาะกระแสะบ้างก็จะเป็นผลดีกับเขาในอนาคต อย่าไปเลี้ยงลูกแบบเลี้ยงไก่ขังกรงบนอากาศแบบไก่ซีพี. โตขึ้นจะกลายเป็นคนแพ้ง่าย เจออะไรก็แพ้ไปหมด เพื่อนเล่าให้ผมฟังว่าลูกของเพื่อนเขาไปเรียนหนังสือที่อังกฤษ เธอแพ้มันทุกอย่าง ทั้งอาหารการกิน แม้กระทั่งน้ำประปาเธอก็แพ้ ต้องเอาน้ำแร่วีวองจากขวดมาเทอาบ คุณอยากได้ลูกสมัยใหม่แบบนั้นไหมละ
นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์
บรรณานุกรม
1. Cooper DS. Subclinical Hypothyroidism. N Engl J Med 2001; 345:260-265July 26, 2001
